Arresten

Question 1

Windmill

Answer 1

1. Geeft de wet regels over het gebruik van privaatrecht om de beleidsdoelen te bereiken?
   - Zo ja, dan staat het antwoord in die regels (vgl. art 122 Woningwet)
   - Zo nee, dan is beslissend of het gebruik van het privaatrecht door de overheid een onaanvaardbare
   doorkruising van het publiekrecht betekent
2. Wanneer is sprake van onaanvaardbare doorkruising? Beoordelen aan de hand van:
   a) inhoud/strekking publiekrechtelijke regeling
   b) bescherming belangen burgers in die regeling
   c) kan met het publiekrecht een vergelijkbaar resultaat worden behaald?

Doorkruisingsleer: de rechter beoordeelt strenger en gestructureerder - Maar geen absoluut afscheid van de keuzemogelijkheid!

Question 2

De Pina/Helmond

Answer 2

Toepassing criteria 2b Windmill:
- Bescherming belangen burgers
- Gemeente vordert verwijdering woonwagens ogv privaatrechtelijke regeling. Maar er is een publiekrechtelijke weg ogv Woonwagenwet. De Woonwagenwet kent waarborgen voor de belangen van de burgers. Het privaatrecht waarborgt de belangen niet.
- HR: Er is sprake van een onaanvaardbare doorkruising van het publiekrecht

Question 3

Kunst en Antiekstudio Lelystad

Answer 3

Toepassing criteria 2a Windmill:
- Inhoud en strekking van de publiekrechtelijke regeling
- Gemeente verkoopt grond aan KAS met de voorwaarde dat voor verhuur toestemming nodig is van de gemeente. KAS verhuurt toch zonder privaatrechtelijke toestemming.
- HR: Uit de WRO geen verbod op privaatrechtelijk handelen door de overheid. Dat gemeente soortgelijke voorwaarden verbond aan haar overeenkomsten was algemeen gebruikelijk. Als dit ineens niet meer zou mogen zou dit de rechtszekerheid niet ten goede doen. Wetgever moet ingrijpen, niet rechter.

Question 4

Kabayel

Answer 4

• Wanneer onrechtmatig wordt gehandeld, is de bevoegdheid van de civiele rechter gegeven. De Staat hoeft geen civielrechtelijk belang ten grondslag te leggen om een beroep te doen op art. 6:162 BW. Zij heeft slechts voldoende belang nodig zoals deze eis tot uiting is gebracht in art. 3:303 BW.
• Dus niet alleen de burger kan uit OD ageren tegen de overheid, omgekeerd kan de overheid dat ook tegen een burger.

Question 5

Brandweerkosten

Answer 5

Onzuivere tweewegensituatie - afwezigheid van publiekrechtelijke regeling
- Brandweer moet schip blussen, vervolgens probeert de overheid de kosten van het blussen door de brandweer te verhalen bij de eigenaar van het schip
- In het publiekrecht was geen verhalingsmogelijkheid… dus, eigenlijk alleen maar civiele weg open
- Maar je mag de civiele weg hier niet gebruiken, want hier doorkruist het op onaanvaardbare wijze de publieke weg. De wetgever heeft bewust gekozen om geen kostenverhaal te regelen, want vervolgens
gaat niemand de brandweer bellen als er geblust moet worden

Question 6

Amsterdam/IKON

Answer 6

Een overheidslichaam behoort bij het uitoefenen van zijn bevoegdheden uit een erfpachtsverhouding de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en derhalve ook het gelijkheidsbeginsel als een van die beginselen — in acht te nemen.

De burgerlijk rechter moet integraal en volledig toetsen of handelen voldoet aan abbb.

Voornoemde rechtspraak is door de wetgever gecodificeerd in art. 3:14 BW, dat bepaalt dat een bevoegdheid die krachtens het burgerlijk recht aan een overheidslichaam toekomt, niet mag worden uitgeoefend in strijd met geschreven of ongeschreven regels van publiekrecht. Deze jurisprudentie is ook in het bestuursrecht gecodificeerd. Art. 3:1 lid 2 Awb verklaart de algemene beginselen van behoorlijk bestuur voor zover mogelijk van toepassing op andere handelingen van bestuursorganen dan het nemen van besluiten, waaronder ook uitdrukkelijk privaatrechtelijke rechtshandelingen zijn bedoeld.

Question 7

Amsterdam/Geschiere

Answer 7

Levert de weigering van de privaatrechtelijke toestemming van het bijzonder gebruik misbruik van bevoegdheid op (3:13 BW)?

De Hoge Raad stelde dat de gemeente als uitgangspunt diende te nemen dat de vergunninghouder door de verlening van de vergunning gerechtigd was tot het gebruik van de locatie overeenkomstig de vergunning. Daarom leverde een weigering door de gemeente misbruik van bevoegdheid op.

De gemeente mag wel een vergoeding eisen (zie ook Gotte).

Geen sprake van misbruik zou zijn als indien sprake was van zo zwaarwegende belangen die zich verzetten tegen dat gebruik, dat niet kon worden gezegd dat de gemeente wegens onevenredigheid tussen haar belang bij weigering en het belang van de vergunninghouder, niet tot die weigering had kunnen komen.

Question 8

De Wouwse Tol

Answer 8

BO heeft beoordelingsruimte om te bepalen wat behoort tot het NMR. Marginale toets door bestuursrechter. Toetsing wordt steeds intensiever. Gelet op uniformiteit en voorspelbaar aanvaardbaar om drempel en/of korting te hanteren. Hoogte drempel/korting behoeft motivering.

Question 9

Heesch/Van de Akker

Answer 9

Formele rechtskracht
- Wanneer tegen een besluit een met voldoende waarborgen omklede bestuursrechtelijke rechtsgang heeft opengestaan, en die rechtsgang is niet gebruikt, dan moet de burgerlijke rechter van de rechtmatigheid van het besluit uitgaan, zowel wat de inhoud als de wijze van totstandkomen ervan betreft (formele rechtskracht).
- Dit geldt ook indien de burgerlijke rechter ertoe zou nopen aan zijn uitspraak rechtsgeldigheid ten grondslag te leggen van een beschikking waarvan als vaststaand mag worden aangenomen dat zij, als daartegen tijdig beroep zou zijn ingesteld, zou zijn vernietigd
- Ontsnapping formele rechtskracht: burger kan niet worden verweten, omdat hij op verkeerde been is gezet door de overheid

Question 10

Van Gog/Nederweert

Answer 10

Kan het bestuursorgaan aansprakelijk worden gesteld voor een onrechtmatig besluit?

Als de bestuursrechter oordeelt dat een besluit onrechtmatig is, dan is dat bindend in elke andere procedure die zal volgen. Het nemen van een later door de bestuursrechter vernietigd besluit, op wat voor grond dan ook, levert een OD op, die in beginsel toerekenbaar is aan het BO. Zelfs als het BO geen enkel verwijt treft kan de OD in beginsel worden toegerekend.

Question 11

Duwbak Linda

Answer 11

• 6:163 BW: De geschonden norm moet strekken tot bescherming van de benadeelde en tegen de schade zoals de benadeelde die heeft geleden.
• Relativiteitsvereiste (6:163 BW) geldt ook in het bestuursrecht als voorwaarde voor aansprakelijkheid van de overheid.
• Aan de hand van het doel en de strekking van de geschonden norm moet worden onderzocht tot welke personen en tot welke schade en wijze van ontstaan van schade de daarmee beoogde bescherming zich uitstrekt.

Question 12

Illegale benzinepomp II

Answer 12

De Afdeling redeneert als volgt. Of er voldaan is aan het relativiteitsvereiste verschilt per geval. Bestemmingsplannen worden met een bepaald doel opgesteld. Zij bieden daarnaast rechtszekerheid aan belanghebbenden. Deze belanghebbenden stemmen hun handelen daar ook op af. In casu dient het bestemmingsplan niet tot het regelen van concurrentieverhoudingen tussen bedrijven, wat in casu centraal staat. Er is dan dus ook niet voldaan aan het relativiteitsvereiste. De geschonden norm strekt niet tot het regelen van concurrentieverhoudingen en de schade die het benzinestation lijdt door de komst van een nieuw benzinestation hoeft dan ook niet door de overheid te worden vergoed.

Question 13

Biolicious

Answer 13

Het causale verband ontbreekt wanneer in de gegeven omstandigheden niet alleen een rechtmatig besluit had kunnen worden genomen met dezelfde schade tot gevolg, het moet ook aannemelijk zijn dat het bestuursorgaan dit zou hebben gedaan.

Question 14

Urgenda

Answer 14

Rechtbank
- Art. 2 en 8 EVRM geven alleen rechten aan directe slachtoffers en dat is Urgenda
niet.
- Gevaarzetting.
- Reflexwerking: gaat uit van het beginsel dat de Staat wordt vermoed zijn
volkenrechtelijke verplichtingen na te willen komen. Daarom moet nationaal recht zo worden uitgelegd dat de staat aan zijn internationaalrechtelijke verplichtingen voldoet. Dat kan bij geschreven maar ook ongeschreven nationale rechtsregels. Daarbij is niet relevant of de internationaalrechtelijke verplichtingen een ieder verbindend zijn. Dus via een omweg toch een binding voor de Staat jegens Urgenda gecreëerd.
Hof
- Geen aandacht voor de reflexwerking en de gevaarzetting als zodanig. In plaats
daarvan schending EVRM artikelen 2 en 8 aangenomen. 2 = recht op leven. 8 = recht op familieleven. Uit artikel 2 en 8 EVRM volgt een verplichting voor de Staat om tegen deze reële dreiging bescherming te bieden.
Hoge Raad
- Staat had zichzelf opgehangen aan eerder ambitieuzer reductie traject.
- Geen sprake van een bevel tot wetgeving. De staat heeft de vrije keuze hoe de
reductie behaald kan worden en de vordering schrijft geen wetgeving voor.

Question 15

Milieudefensie

Question 16

Staat/Magnus

Answer 16

Op grond van een actie uit onrechtmatige daad door de overheid verkregen rechterlijk bevel versterkt met een dwangsom niet – met name wat betreft de daarmee gemoeide tijd en inspanning, alsmede het daaraan verbonden kostenrisico – tot een vergelijkbaar resultaat leidt als de mogelijkheid van toepassing van bestuursrechtelijke last onder bestuursdwang. Uit dit arrest blijkt overigens ook dat, gelet op deze aspecten, met de privaatrechtelijke weg wel een vergelijkbaar resultaat kan worden bereikt als met de bestuurlijke dwangsom.

Question 17

Staat/Privacy First

Answer 17

• Burgers kunnen hun bezwaren tegen de Paspoortwet aan de orde stellen in een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang bij de bestuursrechter. Zij moeten zich daarom tot de bestuursrechter wenden. en als ze zich tot de burgerlijke rechter zouden wenden zouden zij niet-ontvankelijk worden verklaard.
• Een belangenorganisatie is wel ontvankelijk bij de burgerlijke rechter voor zover zij opkomt voor de belangen van personen die ter zake geen rechtsingang hebben bij de bestuursrechter of voor zover zij opkomt voor een eigen belang waarvoor zij geen rechtsingang heeft bij de bestuursrechter, 3:305a lid 1 BW.

Question 18

Luctkwaliteit/Milieudefensie

Answer 18

• Opkomen voor algemene belangen van grote groep personen die diffuus en onbepaalbaar is. Alle inwoners van Nederland die hinder ondervinden van de luchtverontreiniging.
• Als er een reëel maatschappelijk probleem is, waar niet alleen de bestuursrechter over gaat, biedt de civiele rechter wel een rechtsgang.
• Gevolgen benadering civiele rechter: Zware bewijslast (in bodemprocedure) ten aanzien van gestelde overtreding van de norm.

Question 19

Etam/Zoetermeer

Answer 19

Privaatrechtelijk is het overheidslichaam relevant want deze gaat ovk aan ten behoeve van het BO, terwijl het BO (gemraad) publiekrechtelijk relevant is (om bijv. het BP te wijzigen).
- Casus: Etam had bevoegdheden ovk met Zoetermeer. Zoetermeer zou zich inspannen om BP aan te passen. BP zijn niet in overeenstemming met de afspraken die in de ovk zijn neergelegd. Verweer gemeente: BP hebben formele rechtskracht gekregen, dus moeten rechtmatig worden geacht voor de civiele rechter.
- Bevoegdheden ovk heeft gemengd karakter.
- Als het toegezegde besluit niet of niet juist genomen wordt, dan dien je de bestuursrechtelijke rechtsgang te volgen (bezwaar/beroep) om NAKOMING af te dwingen.
- Maar dit laat onverlet dat de rechtsgang bij de civiele rechter ook open staat en dat je een vordering tot schadevergoeding wegens wanprestatie kan instellen.
- De gang naar de civiele rechter blijft open staan omdat de bestuursrechter niet toetst of het besluit aan de ovk voldoet, maar alleen of er reden is het besluit te vernietigen, wegens strijd met de wet of ABBB.

Question 20

Rederij Volendam

Answer 20

• Het staat niet ter vrije bepaling van partijen of de belastingrechter of de burgerlijke rechter kennis zal nemen van een geschil.
• Uitsluitend de belastingrechter is bevoegd over de juistheid van de aanslagen toeristenbelasting/opgelegde aanslagen te oordelen.
• Dat geldt ook indien die aanslagen worden bestreden met de stelling dat de daaraan ten grondslag liggende ovk nietig zijn op gronden ontleend aan het burgerlijk recht. De belastingrechter kan in het kader van een beroep tegen een fiscaal besluit mede nagaan of een daaraan ten grondslag liggende ovk rechtsgeldig is, en kan in die toetsing ook art. 3:40 BW betrekken. Er bestaat dan ook geen grond voor aanvullende rechtsbescherming door de burgerlijke rechter.

Question 21

Bronkhorst/Ronin

Answer 21

• Het zorgvuldigheidsbeginsel brengt mee dat naarmate de wederpartij van de overheid zich op meer concrete verwachtingen kan beroepen, de overheid meer van haar beleidsvrijheid en dus van haar mogelijkheden om het beleid te wijzigen verliest.
• ogv. art. 6:258 BW kan de rechter een ovk wijzigen of geheel of gedeeltelijk ontbindingen ogv. onvoorziene omstandigheden welke van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de ovk niet mag verwachten. Uitgangspunt is dat een ovk dient te worden nagekomen.

Question 22

Stichting bkl Schipholregio

Answer 22

• Bij organen van privaatrechtelijke RP die geldelijke uitkeringen of op geld waardeerbare voorzieningen verstrekken, kan zich een uitzondering op de regel voordoen, waardoor die organen toch BO zijn in de zin van art. 1:1 lid 1 sub b Awb.
• Uitzondering doet zich voor als aan 2 cumulatieve vereisten is voldaan.
  a. Inhoudelijk vereiste - De inhoudelijke criteria voor het verstrekken van geldelijke uitkeringen of voorzieningen worden in beslissende mate bepaald
  door een of meer BO als bedoeld in art. 1:1 lid 1 sub a Awb.
  b. Financiële vereiste - De uitkeringen of voorzieningen wordt in overwegende mate, dwz. in beginsel voor 2⁄3 of meer, gefinancierd door een of meer BO als
  bedoeld in art. 1:1 lid 1 sub a Awb.

Question 23

Stichting Implus

Answer 23

ABRvS neemt niet snel aan dat aan het inhoudelijke vereiste is voldaan. Zolang de precieze invulling van de inhoudelijke criteria, aan de hand waarvan eindontvangers worden geselecteerd, afkomstig is van een privaatrechtelijke RP is aan dat vereiste niet voldaan.

Question 24

Schadeverzoek Reclamemast

Answer 24

Reclamemast uitspraak + art. 8:90 lid 2 Awb: Voor de ontvankelijkheid van het
verzoekschrift bij bestuursrechter is onder meer relevant dat
1. het BO schriftelijk aansprakelijk wordt gesteld en
2. vervolgens 8 wk verstrijken alvorens het verzoekschrift kan worden ingediend
bij de bestuursrechter en
3. dat het verzoekschrift niet meer schadevergoeding eist dan 25000 euro - 8:89
lid 2 Awb.

Question 25

Hoogheemraadschap/Gotte

Answer 25

• HR: Publiekrechtelijke ontheffing betekent niet dat ook privaatrechtelijke toestemming is verleend.
• De publiekrechtelijke bevoegdheid van het waterschap om een ontheffing te verlenen van het in de keur opgenomen publiekrechtelijk verbod om een werk te hebben (aanlegsteiger) moet worden onderscheiden van de privaatrechtelijke bevoegdheid van het waterschap om als eigenaar van het water toestemming te verlenen voor het gebruik van de aanlegsteiger.
• De verlening van de ontheffing geschiedt na afweging van de waterstaatsbelangen. De bevoegdheid tot het geven van privaatrechtelijke toestemming is daarentegen gebaseerd op het eigendomsrecht. Het waterschap mocht daarom na de ontheffing tot het aanleggen van de steiger ook nog een financiële vergoeding vragen als eigenaar van het water.

Question 26

Noordzee

Answer 26

Het vervuilen van een openbare zaak is bijzonder gebruik en behoort niet standaard tot bijvoorbeeld een vaarweg. Daar is 1 belangrijke uitzondering op: de Noordzee. Bij de Noordzee hoort het vervuilen ervan tot normaal gebruik.

Het hof heeft vooropgesteld dat de Noordzee niet de publiekrechte bestemming heeft
van stortplaats van afvalstoffen in die zin dat een ieder het recht zou hebben daar vrijelijk baggerspecie te deponeren. Het gebruik als stortplaats geldt daarom als bijzonder gebruik waarvoor de staat als eigenaar in beginsel een financiele tegemoetkoming kan bedingen.

Question 27

Didam

Answer 27

Bevestiging binding overheid aan abbb’s, ook bij contracten
- Gelijkheidsbeginsel!
- Gemeente mag dus zeggen: op deze locatie vindt ik dat er behoefte is aan een gezondheidscentrum met de combinatie ‘huisarts, tandarts, fysiotherapeut en chiropractor’. Iedereen mag meedingen, maar je moet wel die combinatie kunnen aanbieden. Grote kans dat er al een partij met die combinatie klaarstaat, die zal dan per definitie ook het meest kans maken om daar in te komen.
- Als overheid mag je zelf een procedure bedenken met tijdschema’s en hoe het er allemaal uit gaat zien enzovoort, want de wet kent er geen regeling voor
- Op basis van je procedure kan het zo zijn dat er slechts één serieuze kandidaat bestaat
- Maar goed, je kunt dat dan openbaar maken en mensen die dat niet vinden kloppen kunnen een kort
geding starten

Question 28

Alcoholslotprogramma

Answer 28

Beschikkingen met formele rechtskracht worden niet alsnog aantastbaar, wanneer in een andere kwestie het onderliggende avv sneuvelt.

Er werd een slot ingebouwd in je auto, je moet er in blazen en bij een te hoog alcoholpromillage start je auto niet. Alcoholslotmaatregel in de wet opgenomen, best wat tegen geprocedeerd.
o Wat voor mogelijkheden kon je doorvoeren? Vb. als straf opleggen, maar dat zou onevenredig zijn. Plus, installeren alcoholslot kost 5000 euro per auto. Afdeling vond het onevenredig, dus vervolgens zijn er geen alcoholslotmaatregelen meer opgelegd.
o Ondertussen had je mensen die wel nog een alcoholslot op hun auto hadden en die gingen alsnog procederen met de uitspraak van de Afdeling op zaak. Dit slaagde niet, want: formele rechtskracht van je eigen besluit.
- Je had je eigen maatregel kunnen aanvechten bij de bestuursrechter. Dat heb je niet gedaan, dus formele rechtskracht