Adrenoseptör Agonistler & Sempatomimetik İlaçlar

Question 1

Sempatik stimülasyonun esas etkisi nasıl gerçekleşir?

Answer 1

Sinir uçlarından noradrenalin (NA) salıverilmesi ve sonra NA’nın da postsinaptik bölgelerde adrenoseptörleri (normal G-proteine kenetli reseptörler) aktive etmesi aracılığıyla olur.

Ayrıca, stres gibi uyaranlara karşı adrenal medulla adrenalin (AD) salıverir ve AD kan dolaşımı içinde hedef dokulara taşınır. Yani, AD bir hormon gibi davranırken NA da bir nörotransmitter gibi davranır.

Question 2

Sempatomimetik ilaç ne demektir?

Answer 2

AD veya NA’nın etkilerini taklit eden ilaçlardır.

1-Bu ilaçların bazıları (NA ve AD gibi) DİREKT AGONİSTtir; doğrudan adrenoseptörlerle etkileşir ve onları aktive eder. 2-Diğerleri ise İNDİREKT AGONİSTtir; etkileri, katekolaminlerin etkilerini artırma yeteneklerine bağlıdır.

Question 3

Adrenoseptör tipleri nelerdir?

Answer 3

• Alfa1 (a1a, a1b, a1d), Alfa2 (a2a, a2a, a2c)
• Beta (B1, B2, B3)
• Dopamin (d1, d2, d3, d4, d5)

Question 4

Reseptör aktivasyonu, özellikle kardiyovasküler sistemde ne gibi etkilere yol açar?

Answer 4

• Kalp, kan damarları ve kan basıncının düzenlenmesinde rol alan nöral ve hormonal sistemlerde a ve B adrenoseptörler çok yaygın şekilde bulunduğundan, sempatomimetikler belirgin kardiyovasküler etkiye sahiptir.
• a1 reseptörler damar yataklarında yaygın şekilde bulunur ve bunların aktivasyonu arteriyel ve venöz vazokonstriksiyona neden olur. Kalp fonksiyonu üzerine etkileri nispeten daha önemsizdir.
• a2 adenoreseptörler damar sisteminde bulunur ve bunların aktivasyonu vazokonstriksiyona yol açar. Ancak bu etki, a2 agonistler lokal olarak, hızlı iv injeksiyonla veya çok yüksek oral dozlarda verildiğinde gözlenir. Sistemik yolla verildiklerinde bu vasküler etkiler, sempatik tonusun ve kan basıncının inhibisyonuna neden olan a2 reseptörlerin santral etkileriyle gizlenir. Bu nedenle a2 agonistler, HT tedavisinde SEMPATOLİTİKLER olarak kullanılırlar.
• Kalpteki Beta reseptörlerin uyarılması, kontraktiliteyi arttırarak ve kalp hızını arttıran sinüs düğümünü direkt aktive ederek kardiyak debiyi arttırır. Beta agonistler B2 reseptörleri aktive ederek periferik direnci de düşürür ve bazı damar yataklarından vazodilatasyona yol açar.
• Kalp üzerine direkt etkiler daha çok B1 reseptörler tarafından belirlenir; B2 ve daha az oranda da alfa resetörler de özellikle kalp yetmezliğinde olmak üzere bu etkilerde rol alırlar.
• Beta reseptör aktivasyonu, kardiyak hücrelere kalsiyum girişinin artmasına yol açar.

Question 5

Reseptör aktivasyonu KV sistemi dışında ne gibi etkilere yol açar?

Answer 5

• Cilt damarları ağırlıklı olarak alfa reseptörler içerir ve AD ve NA’ya yanıt olarak kasılırlar.
• Nazal mukozanın kan damarlarında alfa reseptörler bulunur ve sempatomimetiklerin lokal vazokonstriksiyona yol açması, bunların dekonjeston etkilerini açıklamaktadır.
• Bronş düz kasındaki B2 reseptörlerin aktivasyonu bronkodilatasyona yol açar. B2 agonistler astım tedavisinde önemlidir.
• Genitoüriner organlarda mesane tabanı, üretra sfinkter ve prostatta kasılmaya aracılık eden ve dolayısıyla idrar tutmayı sağlayan alfa reseptörler bulunur.
• Yağ hücrelerindeki beta adrenoseptörlerin aktivasyonu, lipolizi arttırarak serbest yağ asitleri ve gliserolün kan dolaşımına salıverilmesinin artışına yol açar.
• Sempatomimetik ilaçlar, karaciğerde glikojenolizi artırarak dolaşıma daha çok glukoz salıverilmesini sağlar.
• Gözde, irisin radyal pupiller dilatör kasında alfa reseptörler bulunur; bunların fenilefrin gibi ilaçlarla aktive edilmesi midriyazise yol açar.
• Endojen AD veya sempatomimetik ilaçlarla B2 adrenoseptörlerin aktive edilmesi hücre içine potasyum alımını artırarak, hücre dışındaki potasyumda düşüşe neden olur. —> Bu da stres sırasında plazma potasyum konsantrasyonunun düşmesine yol açar veya egzersiz sırasında plazma potasyum konsantrasyonunun yükselmesini önler.