ADRAN A CAFFAEL DIWYLLIANT Flashcards

Question

Beth gall digwydd os nad oes trefn cymdeithasol

Answer 1

- ‘Chaos’ - **ANOMI** (gair groeg am gymdeithas heb trefn)

Answer 2

- yn ôl biolegwyr (a rhai seicolegwyr), cyfansoddiad genetig ac anghenion a dymuniadau biolegol sy’n rheoli pobl. - e.e. Mae dynion yn ymosodol ac egniol oherwydd y mae nhw’n dynion ac wedi ei eni fel dynion. - mae bioleg ond yn gallu esbonio nider cyfyngedig o bethau

Answer 3

- dweud fod cymdeithas yn bwysicach na bioleg - cyfeirio at y proses o fagu plentyn - ymddygiad pobl yn newid dros amser - Er fod rhai yn cael ei eni fel (e.e.) bechgyn, mae cymdeithasoli yn dysgu nhw sut i ymddwyn gan anghofio am yr ffeithiau biolegol

Answer 4

- Dillad a Gwisgoedd - Credoau ac arferion crefyddol - Iaith a tafodiaeth - Treftadaeth (hanes/tradoddiadau) - ffurfiau ac arddulliau cerddorol - bwydydd a bwyta - normau ac ymddygiad disgwyliedig

Answer 5

- beth rydyn ni’n meddwl yw’r ymddygiad cywir i ddangos mewn gymdeithas e.e. Defnyddio iaith addas o gwmpas plant -credoau a barnau moesetol sy’n cael eu dal gan y rhan fwyaf o bobl mewn gymdeithas ac felly’n tebygol i’r diwylliant hwnnw - Gall gwerthoedd gwithredu tu ôl i normau, h.y. Os rydych chi’n gwybod y gwerthoedd, rydych chi’n gallu gweithio allan y norma e.e: Gwerth = parch Ac felly Norm = peidio fod yn anghwrtais i bobl

Answer 6

- sicrhau sefydlogrwydd o fewn grwpiau - mae gwerthoedd yn cefnogi rheolau a gyfreithiau e.e. Gyfraith y DU wedi cael ei creu yn seiliedig a’r beibl, enghraifft o hyn yw’r deg gorchymyn yn dweud i beidio dwyn ac felly mae dwyn yn erbyn y gyfraith yn y DU.

Answer 7

- cyfeirio at y prif diwylliant mewn cymdeithas - normau a gwerthoedd y diwylliant hyn = caiff ei gweld fel y rhai mwyaf cyffredin a derbyniol - oherwydd mae gymaint o bobl yn rhan o’r diwylliant isel, hyn yw’r prif diwylliant mewn cymdeithas ac felly gyda mwy o bŵer **Leavis (Macswyr)** yn dadlau mae’r diwylliant isel yn golygu nad oes rhaid i bobl ddatblygu meddyliau annibynnol ond yn hytrach maent yn aelodau goddefol o dyrfa enfawr lle mae pawb yn yr un peth ENGHRAIFFT o hyn yw pêl droed… - tocyn = £50-£100 - dosbarth gweithiol fel arfer yw’r cynulleidfa - amser hamdden - buddio cwmniau mawr

Answer 8

- caiff ei weld fel diwylliant elitaidd - angen lefel arbennig o ddeallusrwydd ac addysg i werthfawrogi diwylliant uchel - caiff ei gysylltu gyda phobl o’r dosbarthiadau uchaf **Cymdeithasegwyr Marcsaidd, Bourdieu** yn dweud mai’r unig rheswm ystyrir diwylliant uchel yn ‘well’ yw oherwydd mai’r dosbarth uwch sy’n dominyddu’r gymdeithas ac felly daw’r gwerthoedd yma’n dominyddol - hefyd yn credu mae’r unig rheswm fod plant dosbarth canol yn gwneud yn well yn y system addysg yw nid oherwydd eu bod yn fwy galluog ond oherwydd fodd ganddynt fwy o **gyfalaf diwylliannol** Gyfalaf diwylliannol = "The cultural knowledge that serves as currency that helps us navigate culture and alters our experiences and the opportunities available to us".

Answer 9

- angen sicrhau trefn mewn cymdeithas er mwyn iddo allu parhau - sancsiynau yn gorfodi normau mewn cymdeithas - **sancsiynau yw gweithredau sydd naill ai’n annog neu beidio annog ffordd o ymddwyn**

Answer 10

**Gwobrwyo pobl am gydymffurfio i’r normau** Ffurfiol - gwobrau cymdeithasol - bonws ariannol - cymhwysiant diwylliant (social inclusion) Anffurfiol - gwobrau - dathlu - tystysgrif

Answer 11

**Cosbi’r rhai sy’n gwyro o’r norm** Ffurfiol - carchar - dirwy (fine) - arestio Anffurfiol - siomedigaeth - beirniadaeth (criticism) - anghymeradwyiaeth - cymryd pethau chi’n mwynhau - stopio fod yn ffrindiau

Answer 12

1. Statws a bennwyd 2. Statws a enillir

Answer 13

- statws hyn wedi cael ei etifeddu - ddi-newid a sefydlog - e.e. Cael ei eni fel menyw = cael ei weld fel rhywun â statws is na dynion

Answer 14

- cynnwys elfen o ddewis - e.e. Mae person yn dewis fod yn athro - mewn **cymdeithas feritocrataidd** (cymdeithas deg, agored) gall person enill statws drwy waith caled.

Answer 15

Gyda phob statws mae set o ddisgwyliadau (normau mae’r person gyda’r statws yma i fod i ddilyn) = Dyma beth yw RÔL - Yn debyg i bobl sydd â statws wedi’i setio, mae gan bawb rôl wedi’i setio.

Answer 16

**HAROLD SHIPMAN** - dod o brydain - lladdwr cyfresoo - wedi lladd 250 o bobl - “trust me i’m a doctor”

Answer 17

- nid yw pob rôl yn cydweithio ac weithiau mae nhw’n gwrthdaro e.e. Myfyrwyr â swydd rhan-amser ac mae’r cyflogwr wedi gofyn iddo gweithio oriau ychwanegol ond mae’n rhaid astudio am arholiadau

Answer 18

- pan fo plentyn yn dysgu ymddygiad derbyniol ei diwylliant - unigolion yn dysgu normau a gwerthoedd eu cymdeithas i’r fath raddau fel bod eu ffyrdd o feddwl, ymddygiad, a gweithredoedd yn ymddangos yn hollol naturiol, normal, ac anochel (inevitable)

Answer 19

Y TEULU - blynyddoedd cyntaf o fywyd yn broses bwysig o ddysgu - nifer o ddewisiadau ynglûn â’n hunaniaeth cymdeithasol a personol yn cael ei wneud cyn i ni hyd yn oed sylwoddoli e.e. Enw a gender - teulu a rhieni yn benodol yn chwarae rhan mawr yn sut yr ydym yn dysgu normau a gwerthoedd - mwyafrif o blant dal i dyfu mewn teuluoedd â rhieni naturiol, ond dros y 30 mlynedd diwethaf rydym wedi gweld cynnydd mewn teuluoedd un rhiant, teuluoedd rhieni o’r un rhyw, a llys-deuluoedd ac felly mae bywyd teuluol wedi dod yn fwy amrywiol

Answer 20

- addysg - cyfoedion - y gweithle - y cyfryngau - crefydd

Answer 21

Agencies = pethau sy’n achosi newid

Answer 22

BROSES BARHAOL HIR-OES - hyd yn oed fel oedolyn rydyn ni’n dysgu pethau newydd am ein diwylliant - gweithio fel atgyfnerthwyr (reinforcement) o gymdeithasoli cynradd - mae llawer o gyfryngau (agencies) yn achosi cymdeithasoli eilaidd

Answer 23

- diwylliannau gorllewinnol (y gorllewin o’r byd) yn rhy annodd i bigo i fyny oherwydd mae ar lefel mwy uchel ac felly mae angen cyfnod estynedig o addysf ffurfiol, yn bennaf digwydda hyn trwy’r **cwrricwlwm ffurfiol** **cwrricwlwm ffurfiol**: - dysgu ffeithiau, gwybodaeth a sgiliau e.e. Trwy maths a gwyddoniaeth - mae addysg yn gyfrwng pwysig o gymdeithasoli gan fod plant yn treulio gymaint o amser yn addysg - mae gwerthoedd teuluol yn gallu gwrthdaro â’r ysgol e.e. Plant yn fod yn hiliol ac felly mae’r athrawon yn ffonio ardref OND nad yw’r rhieni yn cytuno fod e’n gweithred anghywir

Answer 24

- dechrau am 7 mlwydd oed am 20 awr yr wythnos - cafe yn cael ei rhedeg gan disgybliom - llawer o bethau i wneud yn ystod egwyl e.e. ‘Ice rink’ - dysgu ardderchog (rhaid i’r athrawon cael gradd meistr) - llai o oriau ysgol = mwy o amser i chwarae â ffrindiau Mae’r holl pethau hyn yn amlwg yn effeithiol oherwydd fod Ffindir yn perfformio’n well na wedill y byd

Answer 25

- plant yn dysgu ymddygiad derbyniol, normau, gwerthoedd, a diwylliant eu gwlad drwy’r cwricwlwm cudd (trwy y disgwyliadau sy’n rhedeg trwy’r ysgol) - dysgu am bwysigrwydd gwaith caled a llwyddiant trwy’r system arholiadau - dysgant werth cystadleuaeth a gwaith tim drwy weithgareddau chwaraeon - trwy’r system cosbi mae nhw’n dysgu pwysigrwydd cydymffurfio i reolau a chanlyniadau peidio wneud hyn *hefyd yn dysgu gorwelion (horizons) diwylliannol pellach trwy’r cwricwlwm ffurfiol am anffurfiol e.e. Ysgolion aml-ddiwylliannol, cymysg o ran dosbarth cymdeithasol ayyb

Answer 26

Ffeministaid sy’n trafod sut caiff merched a bechgyn eu sianelu mewn gwahanol ffyrdd a bod merched yn cael eu sianelu mewn ffyrdd sy’n effeithio’n negyddol ar eu cyfleoedd bywyd.

Answer 27

- ffurfir grwp cyfoedion gam bobl o’r un oedran a’r un statws cymdeithasol - maent yn cyfarfod â’i gilydd ar lefel cyfartal yn hytrach na chael eu goruchwilio gan oedolion

Answer 28

- dechrau gan ffeministiaid - ‘fear of failure’ yw’r achos - ysmygu, rhegi, yfed a tarfu gwersi oherwydd ofni byddwn nhw dim yn poblogaidd - dim yn ciwl i ferched gweithio’n galed - merched yn ymddwyn fel bechgyn - dim yn dangos cwrteisi - swnllyd a gwrth-cymdeithasol

Answer 29

- tystiolaeth i gefnogi’r ffaith gall ieuenctid yn cael ei ystyried fel gysyniad wedi’i llunio gan cymdeithas - nad oedd pobl arfer cael ei ystyried fel plant e.e. Yn yr ail rhyfel byd - Yn yr 15fed canrif, roedd plant dosbarth uwch yn cael ei ystyried fel pobl ‘diniwed’ sy’n dibynnu ar ei rhieni - ond roedd y dosbarth gweithiol â plant oedd yn gweithio mewn… 1. Pyllau glo 2. Rhwng peiriannau (gallu rhedeg yn gyflym ac yn bach) 3. ‘Chimney sweeps’ Yn raddol, plant yn cael ei cymryd allan o llafur ac ei rhoi mewn i addysg = o ganlyniad roedd plentyndod wedi dod yn peth mwy normal, ac felly’n cael ei adnanod fel adeg oedd yn wahanol i oedoliaeth - ieuenctid yn cael ei ystyried fel yr adeg rhwng plentyndod ac oedoliaeth - ROBERTS yn dadlau nad oedd diwylliant ieuenctid arbennig ym myrydain tan yr 1950au (elvis a rock and roll)

Answer 30

- mae nhw’n gwahanol ac felly nad oedd y cymdeithas yn hoffi nhw - meddwl fod nhw’n ‘gangsters’ - gwisgo i greu dylanwad da ar ferched - gwisgo siwtisu er fod nhw yn y dosbarth gweithiol - gweithio yn llafur - bechgyn yn unig - cerddoriaeth rock and roll *Oherwydd fod nhw’n gwario gymaint o amser yn edrych yn brwnt (yn ystod gwaith llafur), mae nhw’n gwisgo’n smart yn ei amser hamdden am ferched ac i deimlo’n well am eu hunain

Answer 31

- diwylliant bach o fewn diwylliant fwy - gyrru beiciau modur - gwisgo siwtiau Eidaleg - delwedd smart iawn - dilyn cerddoriaeth - yn caru steiliau retro - merched a bechgyn â gwallt byr - gogledd lloegr yn bennaf - ar ôl yr ail rhyfel byd (1960au) - bygwth i’r normau cymdeithas - ffordd arall o mynegi eich hun

Answer 32

- drwy wylio a chopio cyfranogiad rhieni e.e. Plant yn gweld eu rhieni yn mynd i addolu - dod yn norm o fewn teuluoedd

Answer 33

- crefydd yn cynnig cyfres o foesau a rheolau disgwyliedig eu crefydd - dros amser daw rhain yn rhan o ddiwylliant cymdeithas heb efallai i ni fod yn ymwobodol o hyn - caiff pobl eu rheoli yn aml gam y werthoedd hyn, hyd yn oed os nad ydynt yn mynychu addoli

Answer 34

- maddeuant - caredigrwydd - parch - rhannu cyflog - bywyd (sanctaidd)

Answer 35

- heddwch - teulu cnewyllol - anghydraddoldeb (methu fod yn hoeyw)

Answer 36

- gwelir defodau a seremoniau crefyddol fel modd o undod cymdeithasol - mae gweithgareddau casgliadol o addoli er enghraifft priodasau, bedydd ac angladdau yn uno pobl gyda’i gilydd i’w hatgoffa o’r gwerthoedd a’r undod rannant

Answer 37

- nadolig - pasg - gwaith elusennol - gofalu am y di-gartref - eid

Answer 38

**merched** - mam - gwisgoedd modest (islam) - gofalgar - gofalu am y tŷ **bechgyn** - ‘bread winner’ (islam a cristnogaeth) - llais y teulu - gweithio’n galed (islam)

Answer 39

CYMDEITHASOL DORFOL - pawb yn rhan o gymdeithas dorfol (lle mae pawb yr un peth) - unigolion yn dod yn fwy a fwy dibynnol ar y cyfryngau torfol (teledu a papur newydd) am wybodaeth a dealltwriaeth am y byd o’u cwmpas - o ganlyniad mae unigolion yn hawdd eu manipwleiddio â’u rheoli

Answer 40

- cymunedau yn rhyngweithio ar ddraws y byd trwy pethau fel… Cyfryngau cymdeithasol Newyddion Teledu Rhaglenni teledu

Answer 41

- fideos sy’n hybu gwerthoedd da - normaleiddio ffordd o fywyd iach - pethau fel ‘heartstopper’ yn codi ymwybyddiaeth am rhywedd gwahanol

Answer 42

- dysgu gwerthoedd negyddol - dysgu ffordd o fyw aniachus e.e. Anhwylsterau bwyta - hiliaeth / gwahaniaethu

Answer 43

- dangos clip o raglen treisgar i un grŵp o blant ac i’r grwp arall dangoswyd rhaglen chwaraeon cyffrous - gwelwyd fod y plant a wyliodd y clip treisgar yn ymddwyn yn llawer mwy treisgar wrth chwarae

Answer 44

- ffeministiaid yn dweud fod y cyfryngau yn trosglwyddo ystrydebau negyddol o’r ddau ryw e.e. Merched fel mam neu gwraig tŷ - merched sydd fel arfer yn cael ei ‘achub’ mewn naratif - pethau harddwch yn cael ei targedu tuag at fenywod

Answer 45

- yn aml, porteir grwpiau ethnig lleiafrifol fel ‘problem’ e.e. Ceiswyr lloches - ffilm a rhaglenni teledu yn tueddi o roi ystrydebau i actorion o wahanol grwpiau e.e. Asiaidd = gŵr bysnes - cynrychioli pobl croenwyn mewn golau positif a gwrpiau ethnig lleiafrifol yn negyddol

Answer 46

- awgryma’r theori fod gan y cyfryngau torfol dylanwad uniongyrchol ar ymddygiad - cymharu effaith y cyfryngau i chwistrelliad o gyffur - caiff y cyfryngau dylanwad uniongyrchol ar hwyliau ac ymddygiad pobl e.e. Trais mewn ffilmiau yn gallu arwain at ymddygias treisgar

Answer 47

- borteuadi cyfalafiaeth (capitalism - gweithio ffordd lan trwy cymdeithas e.e. The american dream) fel delfryd - **Marcuse (1964)** yn dweud fod y cyfryngau yn medru addo bywyd gwell drwy brynwriaeth (consumerism) e.e. Mae gameshows yn hysbysebu nwyddau crand ‘angenrheidiol’ = cadw’r dosbarth gweithiol yn dawel h.y. Yn lle poeni am eu cyflogau isel ayyb maent yn poeni am pwy fydd yn enill love island - pobl sy’n rheoli cymdeithas (llywodraeth) yn tynnu sylw i ffwrdd o newyddion gwael ar y gyfryngau gan ddangos newyddion mwy deniadol

Answer 48

- e.e. Clickbait - Stan Cohen wedi datblygu’r cysyniad o banig moesol i egluro sut mae’r cyfryngau yn manipwleiddio’r cyhoedd am ffenomenon neu digwyddiad o ganlyniad i’r modd maent yn gor-ddweud y gwirionedd - mae hyn yn arwain at well rheolaeth cymdeithasol

Answer 49

- wedi dod lan â’r cysyniad o ‘folk devils’ (dioforiaid y werin) - dioforiaid y werin = dim yn dilyn normau a gwerthoedd cymdeithasol ar y pryd - pan fydd y cyfryngau yn adrodd ar ymddygiad gwyrdroedig (anarferol) maent yn llunio naratif sy’n cynnwys dihyryn coir = dioforiaid y werin Beth digwyddodd? - 2 grwp yn cael parti gyda bach o fandaliaeth - ac felly roedd llawer o ‘news reporters’ yn y parti nesaf - unwaith eto, roedd bach o fandaliaeth ond wnaeth y cyfryngau wneud y stori yn enfawr - achosi panig moesol = heddlu yn ymateb gan fynd i fwy o bartiau mods a rocers gan arwain at fwy o arrestiau am ymddygiad di-draes = mwy o rheolaeth cymdeithasol - mae’r 2 grwp mawr yn gelynion (enemies) o ganlyniad i gor-ddweud y cyfryngau

Answer 50

- angen addasu i normau penodol eich swydd - enghraifft o gymdeithasoli eilaidd - gall rolau yn y gweithle gwrthdaro â rolau personol

Answer 51

- gweithwyr yn debygol o ddysgu rheolau anffurfiol fel sut i wisgo, ble i fwyta, a pwy i siaraid i gan eu cydweithwyr - diwylliant ffreutur = pwysau cyfoedion h.y. Cymdeithasoli anffurfiol yn y gweithle gan cyfoedion - diwylliant ffreutur yn cyfeirio at y ffordd y gall pobl sy’n gweithio mewn gweithle penodol datblygu set gyffredin o werthoedd a rhagfarnau, mae’n cael ei awgrymu weithiau fel esboniad am wahaniaethu yr heddlu

Answer 52

- ‘no man is an island’ h.y. Mae’n hunaniaeth yn cael ei ffurfio trwy gysylltiadau â phobl eraill

Answer 53

- disgrifio’r ffordd y gwelwn ni ein hunain mewn perthynas ag eraill e.e. Mae gweld eich hun fel dyn neu menyw yn cael ei ystyried fel hunaniaeth gender - gwelen ein hunain â nodweddion arbennig e.e. Ffrind da, neu reolwr llym , oherwydd y ffordd cawn ein disgrifio neu ein trin gan bobl eraill - i gymdeithasogwyr = ni ellir gwahanu hunaniaeth unigolion oddi wrth eu lle mewn cymdeithas

Answer 54

- cysyniad Charles Cooley (1902) yn dweud ‘looking glass self’ - awgrymodd Cooley fod unigolyn yn monitro sut mae hi neu fe ei hunain yn cael ei adlewyrchu trwy ymateb pobl eraill e.e. Os yw pobl yn chwerthin am ein pen gallwn teimlo darlun o embaras oherwydd nid yw’r darlun rydyn ni’n ei portreadu yn yr un peth â’r ffordd mae pobl yn ein weld

Answer 55

- mae gan yr hunan ddwy agwedd h.y. “I” ac “me” - gwahaniaeth rhwng yr hunain mewnol (i) a’r hunan cynoeddus , y delwedd cymdeithasol y rhown i’n hunain (Me) - me = adlewyrchu fod ein ymddygiad yn cael ei effeithio gan eraill, nid ydym yn gwneud y pethau y rydym yn dymuno wneud oherwydd ofnwn ymateb pobl eraill - mae hunaniaeth felly’n pontio’r cymdeithasol i’r unigolyddol e.e. Os ydych chi mewn gwers diflas ac eisiau mynd ardref (I), nad ydych chi’n mynd ardref oherwydd rydych chi’n dychmygu ymateb negyddol o’ch cyd-disgyblion ac athrawon (me)

Answer 56

1. Cyfnod chwarae (roleplay) = plant yn esgys fod yn pobl eraill e.e. Nyrsys neu athrawon, ac maent yn gweld eu hunain trwy safbwyntiau eraill 2. Cyfnod gêm = er mwyn i blant chwarae chwaraeon, mae’n rhaid iddo nhw fod yn ymwybodol o’u bethynas â chwaraewyr eraill , maent yn rhoi eu hunain mewn rolau chwaraewyr eraill er mwyn gwerthfawrogi eu rôl eu hunain yn y gem (nad ydyn nhw’n teimlo’n gwastraffus), mae hyn yn symbol am gymdeithas ehangach, er mwyn i’r system chwaraeon gweithio, rhaid i bawb chwarae ei rol yn y tim, yn union fel ein cymdeithas

Answer 57

- gwahaniaeth rhwng rhyw a gender yw fod rhyw yn biolegol ac methu newid, ond mae pobl yn gallu newid ac addasu ei gender erbyn heddiw oherwydd ei fod e’n cael ei greu yn cymdeithasol - **Parsons** yn tybio fod y 2 rhyw yn cael ei cymdeithasoli’n gwahanol fel bod y 2 rhyw yn tyfu lan i fod yn genderau sy’n ‘compliment’ ei gilydd

Answer 58

1. Ffeminyddiaeth rhidfrydol = mwy o rhyddid i fenywod 2. Ffeminyddiaeth cymdeithasol = eisiau cydraddoldeb economaidd a dweud fod cyfalafiaeth (capitalism) yn buddio patriarchaeth 3. Ffeminyddiaeth radicalaidd = dweud fod angen cael gwared ar gender yn gyfan gwbl

Answer 59

- bell hookes hefyd yn dweud fod menywod asiaidd yn dioddefwyr diwylliant patriarchaidd sydd wastad yn rhan o briodas wedi’i trefnu - Carby yn anghytuno oherwydd fod priodasau wedi’i trefnu yn cynnig sicrwydd i gymdeithas tra bod priodasau’n seiliedig ar rhamant wastad yn arwain at ysgariad

Answer 60

- bechgyn yn cael ei cymdeithasol i fod yn anodd, cystadleuol ac ymosodol (dyma’r darlun ystrydebol a dominyddol o wrywdod) - **Gilmour (1990)** yn dweud dylse dyn fod ‘the provider, the protector, and the impregnator’ - **Segal (1990)** yn dweud fod y delwedd hanesyddol fictorionaidd o wryw yw, dyn dosbarth canol = nad oedd yn dangos emosiwn. Ac dyn dosbarth gweithiol = gweithio’n galed, chwarae’n galed, ac yfed. - **connell (1995) yn dweud fod erbyn heddiw mae sawl ffurf o wrywdod

Answer 61

- noda **Martin Mac an Ghaill (1996)** bod dynion dosbarth gweithiol yn wynebu argyfwng hunaniaeth ‘Men are being displaced from their traditional roles and are no longer relied on to protect, provide, and impregnate’ - Martin Mac an Ghaill (1996) - Mae pethau fel lleihad mewn swyddi diwydiannol, mwy o fenywod yn gweithio, cynnydd mewn ysgariad, ac mwy o diweithdra wedi arwain at safle dynion yn newid - ‘men may respond to this “crisis” in a number of ways including becoming depressed, turning to crime, or by adopting new identities’ - Mac an Ghaill

Answer 62

- arholi newid yn ymadroddion diwylliannol o gwryw-dod - cwmniau hysbysebu wedi defnyddio’r syniad o’r ‘dyn newydd’ er mwyn hysbysebu yn yr 1980-90au - Frank Nort yn dweud fod hyn yn cyfnod newydd yn diwylliant prydain oherwydd fod dynion yn cael ei rhywioli - mae astudiaeth Mort yn tynnu sylw at rôl hysbysebwyr wrth hyrwyddo ac poblogeiddio marchnad defnyddwyr newydd, ac wrth helpu i greu ystod newydd o ddiwylliant hunaniaethau

Answer 63

- newidiodd cwmniau hysbysebu a marchnata y delwedd o’r ‘dyn newidd’ yn ofalus gan ystyried pethau fel dosbarthiadau cymdeithasol - Nixon yn cymharu’r steil o fanwerthwyr (retailers) gwahanol sy’n targedu gwahanol defnyddwyr e.e. 1. Next = dynion ifanc , dobsarth gweithiol, proffesiynol 2. Paul smith = dosbarth uwch 3. Top man = dynion steilus a cyffredinol (casual) - trwy fod yn defnyddwyr (consumers) mae modd ffurfio hunaniaeth - am y tro cyntaf yn diwylliant prydain, roedd hi wedi dod yn derbyniol i ddynion i edrych ar gyrff dynion eraill - roedd y syniad o’r ‘new man’ yn yr 1980au wedi llacio’r (llosen) gwrthwynebau diwylliannol rhwng hunaniaeth gwrywaidd pobl hoyw a syth - hunaniaeth gwrywdod wedi fynd yn amwys (ambiguous) am gyfnod byr tan i’r 1990au dod â’r ‘new lad’ a ‘new laddism’ Ambiguous = agored i fwy nag un dehongliad h.y. Heb un ystyr amlwg

Answer 64

- llwyddiant yn cael ei ystyried fel ‘cadwraeth gwrywaidd’ (male preserve) h.y. Nad yw fenywod yn gallu ei chwarae - mae hyn yn olygu pan fydd menywod yn torri confensiynau, mae nhw’n cael ei weld fel mewnyaid wrywaidd neu hyd yn oed hoeyw

Answer 65

- fel modd o symudoledd cymdeithasol, gan greu steil arbennig o wrywdod = y cool pose - roedd hyn yn olygu fod gan ddynion du y DU llwybr arall at ymddangos yn gwrywaidd, oherwydd fod diffyg opsiynau eraill ganddo nhw

Answer 66

- dadleua erbyn heddiw fod hi’n rhy anodd i gwahaniaethu rhwng nodweddion benywaidd a gwrywaidd, oherwydd for gymaint o groesi rhyngddynt - er enghraifft, dynion yn gwisgo colur a menywod yn gwisgo dillad dynion (e.e. David Bowie, Harry Styles, Elton John)

Answer 67

- cymdeithasau’n trin dynion a menywod fel pobl gwahanol - rhwydwaith o agweddau, teimladau, ac ymddygiad sy’n ganlyniad i ystrydebau o fewn ddiwylliant - Y pwynt a wneir yw fod rolau gender yn cael eu gosod ar sail rhyw - Disgrifia Harnett dair elfen o’r system rôl rhyw: 1. Rhoddir nodweddion personoliaeth gwahanol i fenywod a ddynion 2. Rhoddir tasgay a gweithgareddau gwahanol iddynt 3. Rhoddir mwy o werth cymdeithasol i ddynion na menywod *Rhaid fod yn ofalus gyda’r cydsyniad yma, gan fod wahaniaeth rhwng beth mae pobl yn credu am y sefyllfa, a beth yw realiti y sefyllfa.

Answer 68

- creir gender yn gymdeithasol nid yn fiolegol - dadleua Ann Oakley fod angen gwahaniaethu rhwng rhyw a gender, nid yw’n ‘naturiol’ meddai i fenywod wneud rhai tasgau e.e. Gwaith tŷ - o oedran ifanc iawn mae pobl yn hyfforddi i ymddwyn mewn ffordd arbennig e.e. Bachgen yn cael ei hyfforddi i wylio rhaglenni teledu sy’n cynnwys ‘superheroes’, tra fod ferched yn wylio tywosogessau

Answer 69

1. Ymhlith yr **Arapesh **, doedd dim gwahaniaethau rhwng rolau dynion a fenywod 2. Roedd y **mundugmor ** ar y llaw arall yn llwyth treisgar a cystadleuol 3. Ymhlith y **Tchambuli ** roedd menywod yn fwy penderfynol a threfnus, y menywod oedd yn dewis oartner a llwythau eraill, tra bod y dynion yn hoffi coluro a gwisgo’n hardd. Daldeua Mead fod y gwahaniaeth rhwng cymeriad yn adlewyrchu gwahaniaethau cymdeithasoli

Answer 70

- swyddi y rhieni = modelau rôl - agweddau rhieni at plant wahanol rhyw, mae’r plentyn yn debygol o defnyddio’r rhiant y mae nhw’n rhannu rhyw gyda fel model rôl - mae ferched yn cael ei cymdeithasoli i mwynhau gweithio fel glanhau, lle mae bachgen yn ei weld fel ‘chore’ - dysgu normau a gwerthoedd gwahanol h.y. Mae disgwyl i ferched pharchu plant arall, lle fod bechgyn yn gallu dianc gyda fod yn ‘cheeky’

Answer 71

- defbyddio systemau fel “boy, girl, boy, girl” i ddefnyddio cwmni y rhyw gwrthwyneb fel cosb, ond mae hyn yn newid yn hwyrach ym mywid pan mae nhw’n dechrau fod yn mwy a mwy wedi’u denu o’r rhyw gwrthwyneb - plant yn dechrau cael eu beirniadu am eu diddordebau yn ystod cymdeithasoli eilaidd, e.e. Os mae bechgyn yn hoffi dawns, efallai fydd rhag-farn o’i cyfoedion oherwydd fod hynny’n cael ei ystyried fel sport ‘benywaidd’ = mae hyn yn arwain at pobl yn colli diddordebau - bachgen, o bob oedran yn cael ei defnyddio i symud pethau trwm - mae ffug-enwau yn cael ei defnyddio’n wahanol i’r ddau rhyw h.y. Ferched yn ‘blodyn’ neu ‘fach’

Answer 72

- o oedran ifanc, mae ferched a bechgyn yn gwylio’r teledu ac yn ddarllen cylchgronnau, ac wrth tyfu i fyny mae yna ‘rheolau’ answyddogaethol yn cael ei cyflwyno i’r 2 rhyw trwy y cyfryngau e.e. Mae’n rhaid i fenywod gwisgo colur (oherwydd fod ei fodelau rôl ar y teledu yn) er mwyn denu’r rhyw gwrthwyneb yn ystod glasoed (puberty) - trendiau gwahanol ar gyfryngau cymdeithasol - y ffordd y caiff merched a ddynion ei portreadu ar gyfryngau cymdeithasol

Answer 73

- bwlchau cyflog rhwng y 2 rhyw, mae ferched yn cael cyflog llai na bechgyn am wneud yr un swydd - rhyw yn gallu penderfynu pa fath o gyrfa mae’r person yn dewis, mae hyn yn digwydd yn yr ysgol pan mae’r menywod yn adolygu tra bod y ddynion yn chwarae chwaraeon ac yn peidio becso am addysg - menywod yn cael ei trin â llai o barch mewn swyddi sy’n cynnwys cwsmeriaid

Answer 74

- cyfoedion yn debygol o ddod o’r un rhyw, ac felly mae nhw’n dysgu mwy am ei rôl mewn cymdeithas trwy pethau fel gemau, gweithgareddau academaidd, partiau ayyb - pwysau cyfoedion i ‘ffitio mewn’ yn olygu fod pobl yn cael ei orfodi i wneud pethau sy’n cyd-fynd â’i rhyw

Answer 75

- yn tradoddiadol, mae menywod yn fwy magwrol na dynion, ac mae angen yr holl cefnogaeth emosiynol y mae crefydd yn gallu cynnig - mae bechgyn â llawer fwy o rhyddid o fewn crefydd, mae’n rhaid i ferched gorchuddio’u corff cyn iddo nhw hyd yn oed trwy yn oedolion (islam) - mwyafrif o grefyddion yn cael ei dominyddu gan ddynion, roedd Iesu yn ddyn gan awgrymu fod rhaid i ddynion cymryd ysbrydoliaeth ac achub y cymdeithas? = rhoi pwysau arno bechgyn AC merched

Answer 76

- gwisgwyd yr yn babanod 6 mis oed mewn dillad pinc ffrili a dillad glas ac arsylwyd eu rhyngweithiad ag oedolion - ymatebwyd i’r ddau rhyw yn wahanol a cynnigwyd dren i’r bachgen tra roddwyd doliau i’r ferched - defnyddiwyd iaith wahanol i’r ddau - ni sylweddolodd yr oedolion mai’r un babanod oeddynt ac fe honnodd y mamau eu bod yn trin eu meibion / merched yr un peth

Answer 77

dadlau fod plant â rôl actif i chwarae o ran datblygiad eu hunaniaeth gender (stockard,2006)

Answer 78

- dadlau fod barnau plant ar rolau gender yn newid wrth iddyn nhw tyfu i fyny, sy’n adlewyrchu eu datblygiad gwybyddol - plant bach = mwy debygol o gosbi pobl eraill am sathru (violating) gender norms - wrth iddo nhw dyfu i fyny, mae rolau gender yn dod yn fwy hyblyg - roedd Kohlberg yn credu wrth i blant datblygu cysoniad gender (y cydnabyddiaeth fod eu gender yn sefydlog a ddi-newid), mae nhw’n dod yn fwy gymell (motivated) i ddangos ymddygiad sy’n addas i’w gender

Answer 79

- mae Martin a Ruble 2004 yn dadlau yn erbyn Kohlberg gan dweud: - gan fod plant yn gallu dangos ymddygiad sy’n addas i’w gender mor ifanc â 3 mlwydd oed, ymhell cyn y cyfnod cysoniad gender, nad yw’r damcaniaeth Kohlberg yn gywir.

Answer 80

- mewn nifer o gymdeithasau, mae tasgau ac ymddygiadau sy’n gysylltiedig â benyweidd-dra yn cael ei dibrisio - mae menywod yn debygol o gwblhau llafar heb-dal fel gwaith ty/gofal plant gan fod rhain yn cael ei weld fel rolau benywaidd

Answer 81

- cyflogwyr â’r tuedd fod fenywod yn wan - fenywod dal yn profi elfennau o blwch yn tal e.e. Gwaith gofal plant yn talu’n llai na gwaith ystrydebol gwrwaidd - fenywod â plant dim yn cael ei trin yn gyfartal i ddynion sydd â plant

Answer 82

- plant fel arfer yn hoffi gender eu hun ond yn farnu gender pobl eraill - mae gwahaniaethau o ran gender weithiau’n cael eu cefnogi gan oedolion - bian et al (2017) = plant yn cysylltu nodweddion cadarnhaol â’u gender, tan fod merched oed 6 ymlaen yn dechrau meddwl fod tasgau sy’n cymryd mwy o amser ac cudd-wybodaeth (intelligence) angen cael eu cwblhau gan bechgyn - mae gan cymdeithas syniadau llym iawn o ran gender, sy’n gallu wneud i bobl ‘non-binary’ neu ‘transgender’ teimlo’n wael

Answer 83

- dynion a bachgen yn gallu teimlo straen i ddominyddu yn eu gyrfaoedd - dynion a bachgen yn trio osgoi dangos unrhyw emosiwn heb law am fod yn grac, gan fod gormod o emosiynau yn cael eu weld yn benywaidd - os yw dynion yn cael eu cymdeithasoli i fod yn ymosodol, mae nhw’n debygol o drosedd ac actiau o drais yn erbyn fenywod

Answer 84

- rhieni’n annog ymddygiad ystyrir yn ‘normal’ i ryw plentyn e.e. Mam yn rhoi sylw i wallt neu dillad merched

Answer 85

- sianelu diddordeb plant i deganau a gweithgareddau a ystyrir yn ‘normal’ e.e. Gwaith ty - tegannau fel hwfer

Answer 86

- geiriau a ddefnyddir wrth dysgu plant am gender addas h.y. ‘My brave soldier’ neu ‘my little princess’

Answer 87

- anogir blant i gymryd mewn yn gweithgareddau gwahanol e.e. Merched tu fewn ac bachgen yn helpu tu fas - plant yn dynwared (imitate) eu rhieni e.e. Mam yn wneud gwaith ty

Answer 88

- mae’r teulu yn dylanwadu hunaniaeth ethnig plant trwy: 1. Dewis enw’r plentyn 2. Bwyd 3. Tradoddiadau ac arferion 4. Gwisg 5. Addoli

Answer 89

- Paul Gilroy (1987) = mae’r hiliaeth a fodola ym Mhrydain wedi bod yn gyfrifol i ryw raddau am lunio hunaniaethau wedi sefydlu ar hanes, e.e. Teuluoedd yn rhoi ymwybyddiaeth i’w plant am caethwasiaeth. Mae Gilroy yn dadlau fod hyn wedi creu diwylliant o wrthsafiad gan bobl croenddu - Modood = dadlau yn erbyn Gilroy oherwydd nad oes bellach fod hunaniaethau croenddu bellach yn fwy amrywiol (er fod teuluoedd yn parhau i geisio trosglwyddo pwysigrwydd cristnogaeth)

Answer 90

- gwahanol grefyddau o fewn pobl asiaidd yn y DU = islam, sikh, lleiafrif hindu - maent yn trosglwyddo pwysigrwydd eu hethnigedd i’w plant trwy: 1. Grefydd - lle o addoli 2. Calendr o ymprydau h.y. Mwslimiaid = ramadan , hindiwiaid = diwali 3. Gwisg 4. Deiet 5. Agweddau moesol - fodd bynnag, mae rhai tradoddiadau yn debyg e.e. Priodas wedi’i threfnu lle mae’r rhieni yn dewis partner i’w blant

Answer 91

- mae pobl ifanc o grwpiau ethnig lleiafrifol yn cymryd rhan mewn gweithgareddau prif-ffrwd ym mhrydain ond mae yna hefyd gweithgareddau unigryw i’w diwylliant, e.e. Dawns, gwisg, a cherddoriaeth - mae grwpiau ethnig lleiafrifol yn debygol o aros â’i gilydd am y 3 prif rheswm yma: 1. Dathliad o’u balchder hethnigedd 2. Nad oes ganddynt dewis e.e. Merched asiaidd yn aros gyda’i gilydd oherwydd nad oes ganddynt rhyddid i symud yn rhydd yn diwylliannau ieuenctid prif ffrwd 3. Allan o ymateb i hiliaeth

Answer 92

- gwelodd bod grwpiau ethnig yn fynd trwy gyfnod o newid, lle nad oedd eu hunaniaethau yn sefydlog - roeddent yn arbrofi gyda ‘mygydau’ diwylliannau gwahanol h.y. Chwarae gyda steiliau a symbolau - roedd llawer o gymysgu rhwng y grwpiau a llawer o ‘fenthyg’ diwylliannol e.e. Iaith ‘cool’ ac diddordeb yn gerddoriaeth fel reggae

Answer 93

Cecile Wright (1992) -4 ysgol ddinas-mewnol gynradd - canfydodd tystyiolaeth fod athrawon yn trin plant i grwpiau ethnig lleiafrifol yn wahanol i blant croenwyn David Gillborn (1990) - canfydodd rhywbeth tebyg yn ysgolion uwchradd - cred fod tangyflawni ymysg rhai grwpiau ethnig lleiafrifol yn dod o hiliaeth yn yr ysgol ac athrawon a disgwyliadau is o’r bobl yma ac felly’n setio nhw’n is

Answer 94

- plant o grwpiau addysg yn tebygol o aros gyda’i gilydd yn ysgol ac felly’n dysgu’r normau a gwerthoedd ei grwp ethnig - cwrricwlwm ffurfiol = Masin (2005) yn dweud fod y mwyafrif o ysgolion yn ‘ethnocentric’ h.y. Yn dysgu o’r safbwynt diwylliant mwyafrifol **GWAHARDDIADAU** - h.y. Cosb - Bourne et al (1994) yn dweud fod grwpiau ethnig lleiafrifol yn derbyn mwy o waharddiadau na grwpiau croenwyn oherwydd fod yr athrawon yn teimlo o dan fygythiad **PWYSAU CYFOEDION** - Tony Sewell (1997) = mae llawer o fechgyn yn cael eu magu mewn teuluoedd un rhiant (fel arfer y mam) ac felly’n cael eu denu i diwylliannau o wryweidd-dra sy’n tanseilio gwerth addysg a chymhwysterau - Martin Mac an Ghaill (1988) astudiaeth ‘rastaheads a’r warriors’ = cymunedau affricanaidd/caribiaidd yn profi’r byd o’n gwmpas yn wahanol oherwydd hiliaeth sefydliadol yn y coleg a wneir yr astudiaeth **SETIO** - astudiaeth Gillborn and Youdell (2001) = astudiaeth mewn 2 ysgol yn llundain canfyddodd mai plant croenddu oedd â’r lefel isaf o gyrhaeddisd wedi iddo nhw gadael ar ôl TGAU (er nhw oedd y rhai oedd yn cyflawni’r mwyaf ar ddechrau ysgol uwchradd) - astudiaeth Wright = ar gyfartaledd, ond pobl croenwyn yn bennaf oedd â’r hawl i sefyll papurau haen uwch TGAU

Answer 95

- ymchwiliad Butler = merched asiaidd prydeinig yn defnyddio’r wisg e.e. Burka a hijab fel datganiad o’u hymroddiad crefyddol (mae’n weledol) - Dadlea Pryce fod crefydd yn gallu darparu hunaniaeth wedi’i seilio ar wrthodiad (refusal) - cytuna Ballard a hyn gan dadlau fod pobl yn dilyn crefydd oherwydd eu bod nhw eisiau bod yn wahanol

Answer 96

- yn sicr mae llai o ystrydebau hiliol erbyn heddiw, ond yn hysbysebion teledu y mwyaf, gwelir llawer o ystrydebau sy’n atgyfnerthu bwlio hiliol yn yr ysgol - mae yna hefyd operau sebon sy’n hiliol gan defnyddio teuluoedd asiaidd i rhedeg siopiau cornel -Carrington (2002) = mae bywydau grwpiau ethnig lleiafrifol yn cael eu cynrychioli ar y gyfryngau gan gynhyrchwyr croenwyn dosbarth canol, ac felly nad oes ganndo nhw dealltwriaeth dda o’u fywydau - yn fwy diweddar, mae ffocws rannau o’r cyfryngau, yn enwedig rhai papurau newydd, yn cysylltu rhai grwpiau ethnig lleiafrifol hyda mewnfudiaeth e.e. The sun a Daily Mail - islamaffobia - cyfryngau yn defnyddio eiconau a symbolau yn gelfydd (artful) i gyfleu pobl fel ‘codwyr trwbl’, ac hefyd mae mwslimiaid yn America wedi profi mwy o gwahaniaethu fel cham-drin llafar ers 9/11 - Stuart Hall = cynrychioliaeth gwael o fechgyn ifanc croenddu wedi arwain at panig moesol ac wedyn proffwydiad hunain cyflawniad e.e. Mae nhw’n dod yn troseddwyr

Answer 97

- mae’n dweud fod gan dosbarthiadau cymdeithasol gwahanol eu gwahanol chwaethau diwylliannol a trosglwyddir rhain yn y broses o gymdeithasoli cynradd e.e. 1. Enw a ddewisir i’r plant 2. Diddordebau 3. Gwyliau 4. Amser hamdden 5. Chwaraeon 6. Beth sy’n cael eu wylio ar y teledu 7. Iaith - mae’n cyfeirio at y syniad y cyfalaf diwylliannol (cultural capitalism) i ddisgrifio ffordd o fyw teuluoedd dosbarth canol ag uwch sy’n cyfrifol am eu llwyddiant e.e. Y gwerthoedd yn y cartref, diddordeb yn addysg eu plant, ac y defnydd o amser rhydd e.e. Ymweld ag amgyeddfeydd

Answer 98

- Scott = addysg yw’r prif ffordd o gadw’r dosbarth uwch yn gaedig, mae plant i deuluoedd o’r dosbarth uwch yn cael eu haddysgu yn yr ysgolion gorau - mae’r plant yn cymdeithasu gyda plant tebyg, ac yn cael eu cyflwyno i weithgareddau hamdden tebyg eilitaidd wedi delio yn aml ar hen dradoddiadau dosbarth e.e. Hela, saethu, wimbledon ac ati - Rojek = dweud fod teuluoedd dosbarth uwch aristocrataidd (y fersiwn uchaf) yn trosglwyddo pwysigrwydd traddodiad, awdurdod, a theulu **1.** Traddodiad = ceisio cadw hen traddodiadau prydeinig **2. **Awdurdod = cred mewn hierarchiaeth - credant fod cymdeithas yn gweithio’n well pan mae wedi’i trefnu i haenau cymdeithasol ar sail lefelau o bwer, awdurdod, ac arian **3.** Cefndir a theulu = gwelir cefndir ‘da’ yn sicrwydd y bydd gan berson yr agweddau, moesau, a gwerthoedd cywir

Answer 99

- pwyslais ar addysg, byw mewn ardal ‘dda’, gwyliau diwylliannol, poeni am farn eraill ohonoch - rhai o’r gwerthoedd a drosglwyddir yw: **1.** Addysg = mae’r sector broffesiynoo wedi’i ffurfio gan bobl sydd wedi bod i’r brifysgol a mae disgwyl y bydd eu plant yn mynychu’r brifysgol hefyd. **2.** Gyrfa = mae gyrfa a llwyddo yn y gwaith yn bwysig iawn iddynt, maent yn gosod llawer o bwyslais ar ennill dyrchafiad (promotion)

Answer 100

- dosbarth dominyddol tan y 1950au = ar ôl yr ail rhyfel byd **Hoggart (1957) + Young a Wilmott** wedi wneud llawer o ymchwil: - Y Dyn fel darparwr = plant yn cael eu cymdeithasoli i weld mai rol y dyn yw darparu ar gyfer teulu - Rolau Gender = dyn yn gweithio ac mae’r ferch yn wneud gwaith domestig, gall hyn awgrymu pam fod teuluoedd traddodiadol dosbarth gweithiol yn rhoi llai o bwyslais addysgol. Mae’r teulu traddodiadol hefyd yn rhoi bwyslais ar teulu estynedig a peidio symud i ffwrdd o’r teulu - cymuned = byw mewn cymunedau clos

Answer 101

ymchwil diweddar yn dweud fod waith yn fwy technolegol na diwydiannol, effaith hyn yw: - bywydau mwy preifat - rolau gender mwy niwtral = mwy poblogaidd i’r tad i wneud waith domestig oherwydd diweithdra - materoliaeth = mwy tebygol o fod yn berchen ar eu cartrefi a ceir - symudedd = uchelgeisio i’w plant h.y. Rhoi mwy o bwyslais ar addysg fel ffordd o llwyddo

Answer 102

- cwricwlwm cudd h.y. Y negeseuon a drosglwyddir i blant tu hwnt i’r gwersi swyddogol - marcswyr yn defnyddio’r syniad hyn i ddangos sut mae ysgolion bonned (‘noble’) yn atgyfnerthu mai’r disgyblion hynny fydd arweinwyr y dyfodol e.e. Gwisg ‘ysgol eton’ yn du a gwyn (= gwleidyddaeth?) ac yn smart iawn i sicrhau fod nhw’n paratoi am eu dyfodol proffesiynol, lle mae gwisg ysgol gynradd i’r cyhoedd yn siwmper ac polo-shirt i atgyfnerthu pa mor arferol ydy nhw, ac hefyd paratoi’r plant am swyddi llai proffesiynol. - The Old Boy Network = mae llawer o’r swyddi mwy dylanwadol yn y wlad wedi’i llenwi gan cyn-disgyblion o ysgolion bonnedd a prifysgolion ‘ivy league’ = mae ‘who you know’ yn fanteisiol ar hyd eich fywydau