ABCDE Flashcards
2 basisprincipes eerste hulp
treat first what kills first
do no further harm
SAFE en ABCDE zijn beide hierop gebaseerd
ABCDE
primery survey om ervoor te zorgen dat direct levensbedreigende problemen als eerst worden geïdentificeerd en behandeld
A: airway (+ CWK) B: breating C: circulation D: disabilities E: exposure/environment
beoordeling vitale functies bij ABCDE
Bij iedere letter van ABCDE een vaste systematische beoordeling door te:
kijken
luisteren
voelen
je kunt pas overgaan naar volgende letter als de noodzakelijke levensreddende handelingen in huidige letter zijn verricht en de letter voorlopig veilig is gesteld.
Na iedere uitgevoerde handeling moet er gecontroleerd worden of dit ook effectief is geweest alvorens je doorgaat naar de volgende letter
Airway + CWK
Kijken:
- Is er verdenking CWK-letsel
- Is het slachtoffer helder en georiënteerd
- Is er letsel, obstructie of zwelling in het aangezicht?
Luisteren: naar bijgeluiden
geluid: wel/geen ademhaling
snurken: luchtwegobstructie door tong
rochelen: bloed/braaksel in luchtweg
stridor: obstructie door object /zwelling bovenste luchtwegen
voelen: uitgeademde lucht
Wanneer verdenking CWK-letsel
- Hoogenergetisch letsel: bv. fietser versusauto
- Val van hoogte: 1.5 tot 2 maal eigenlichaamslengte
- Letsel aan clavicula en hoger
- Hyperextensie-en hyperflexieletsel
- Situational awareness (als er maar één haar op je hoofd denkt aan eenCWK-letsel)
indien er verdenking is van mogelijk CWK-letsel moeten de handelingen hierop aangepast worden. Bewegen van de nek kan erg gevaarlijk zijn als hier letsel bestaat
Interventies A
Bij ieder bewusteloos slachtoffer is luchtweg bedreigd omdat de tong bij bewusteloze slachtoffers in de keelholte zakt. Bij een bewusteloos slachtoffer zal de luchtweg dus altijd vrijgemaakt en vrijgehouden moeten worden, middels 1 van onderstaande handelingen
3 handelingen:
- head-tilt-chin-lift: luchtweg vrijmaken van tong, maar alleen bij GEEN verdenking van CWK
- Jaw-thrust: luchtweg vrijmaken van tong zonder nek te bewegen, dit doen bij verdenking CWK
- Stabiele zijligging: luchtweg vrijmaken van tong en vloeistoffen.
na iedere interventie controleren of interventie gewenste effect heeft gehad
Breating
kwaliteit van de ademhaling, dus of er adequate oxygenatie (zuurstofopname) en ventilatie (CO2 afblazen) kan plaatsvinden
kijken:
Kleur van de huid: is er sprake van cyanose (blauwverkleuring van de huid)?
Ademarbeid: maakt het slachtoffer gebruik van hulpademhalingsspieren? Is het slachtoffer benauwd?
Thoraxverwondingen>
Frequentie van de ademhaling
Symmetrie van de thoraxexcursies
Diepte van de thoraxexcursies: zijn ze diep ofoppervlakkig?
luisteren:
piepen (expi)–> obstructie van onderste luchtwegen
voelen:
symmetrie thoraxexcursies
frequentie van ademhaling
diepte van thorax excursies
Hierbij doe je van boven naar beneden beoordelen en kijken, voelen en luisteren doe je tegelijkL
cyanose–> gebruik hulpademhalingsspieren–> thoraxverwondingen–> diepte, frequentie en symmetrie thoraxexcursies
Interventies B
indien: niet meer ademen–> reanimatie + professionele hulp ingeschakeld
wel ademen, maar andere afwijkingen bij B–> melden aan professionele hulpdiensten
benauwd–> rechtop zitten mits geen verdenking CWK
ook als slachtoffer zelf rechtop wil zitten
dan rest abcde als slachtoffer zit
Circulation
Cardiovasculaire systeem beoordelen. Herkennen van shock en stoppen van ernstige bloedingen is het belangrijkste doel
kijken:
- Grote externebloedingen
- Kleur huid: bleek?Rood?-Capillaire refill: 5 seconden op het sternum/voorhoofd drukken en weer loslaten. De huid wordt gemiddeld in minder dan 2 seconden weer doorbloedt. Indien dit langer duurt, kan er een afwijking zijn in de circulatie.
luisteren: -
voelen:
pols: kracht, frequentie en regelmaat (bij a. radialis
huid kant van duim met 2 vingers voelen)
huid: temperatuur, vochtig/droog
Je doet dit door 4 C's Cardiac rhytm: kracht, frequentie regelmaat (bij pols) Colour: van huid Celcius: Temperatuur en vochtigheid Capillary refill
shock en symptomen
bij onvoldoende aanbod van bloed/zuurfstof aan de weefsels in verhouding tot de behoefte
toestand van hypoxie en hierdoor hypoperfusie van weefsels. Oorzaak: absolut of relatief tekort aan circulerend bloedvolume
bloedverlies kan uitwendig of inwendig zijn.
lichaam spaart hersenen, hart en longen zo lang mogelijk. In laatste fase van shock ook hiernaartoe minder bloed–> bewustzijnsverlies slachtoffer
compensatiemechanisme treden in werking. Vaten in periferie contraheren. Aanwezige bloedvolume wordt sneller rondgepompt, om zo goed mogelijk bloed- en zuurstofvoorziening van het weefsel te voldoen
symptomen: tachypneu tachycardie >100/min verlengte capillaire refill bleke, klamme, koude huid lage bp verwardheid verstoord bewustzijn
typen shock
-Hypovolemische shock:
Er is een tekort aan circulerend bloedvolume. Dit verlies aan bloedvolume kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld verlies van bloed (inwendig of uitwendig) of vocht-en elektrolytenverlies (bv. brandwonden).
-Cardiogeneshock:
Er is sprake van pompfalenvan het hart. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een myocardinfarct.
-Distributieve shock:
Er is sprake van dilatatie van vaten vanwege een afname van de vaattonus en een verminderde vaatweerstand. Dit kan worden veroorzaakt door bijvoorbeeld een anafylactische reactie of sepsis.
-Obstructieve shock:
Er is een obstructie in het cardiovasculair systeem. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een spanningspneumothorax of een longembolie.
interventies C
grote bloeding–> met direct wonddruk stelpen
shock–> professionele hulpdiensten direct inschakelen
en slachtoffer beschermen tegen verdere afkoeling (dekens), NOOIT water geven, plat leggen–> centrale perfusie verhogen
Disabilities
De ‘D’ van de ABCDE staat voor disabilities en zegt iets over neurologische toestand van het slachtoffer gericht op levensbedreigende aandoeningen van het centraal zenuwstelsel.
De AVPU-scorezegt iets over het bewustzijnsniveau van een slachtoffer, waarbij de A de beste score is en de U de slechtste score. De letters van de AVPU staan voor:
Alert→ Slachtoffer reageert adequaat en mag licht verward zijn.
Verbal→ Slachtoffer reageert alleen op aanspreken.
Pain→ Slachtoffer reageert alleen op pijnlijkestimuli.
Unresponsive→ Slachtoffer reageert niet.
Als bij de benadering het slachtoffer niet reageert op aanspreken, kan een pijnprikkel toegediend worden. Een slachtoffer kan danbijvoorbeeld reageren door een af te weren met de handen, door de ogen te openen of door een geluid te maken. Een pijnprikkel kan op verschillende manieren toegediend worden:
•Druk op het nagelbed met eenvoorwerp
•Druk met de duim op de bovenrand van een van de oogkassen(supra-orbitaal)
•Wrijving op het sternum met eenvuist
Bij verdenking CWA geen pijnprikkel. Dan zeggen P of U
Disabilities (neurologische uitval)
Hier alleen naar handelen als er klinische verdenking bestaat.
CVA onderzoeken met FAST:
Face→ Vraag het slachtoffer om te glimlachen, een van de mondhoeken zal afhangen.
Arms→ Vraag het slachtoffer de ogen te sluiten en beide armen met de handpalmen omhoog voor zich uit te strekken. Bij het wegzakken van de arm is er sprake van uitval. Dit kan gecombineerd zijn met het proneren van de hand.
Speech → Het slachtoffer zal onduidelijk spreken.
Time→ Tijd is erg van belang indien het gaat om een CVA. Hoe later er professionele hulp wordt ingeschakeld, hoe meer permanente schade er zal ontstaan. Het is daarom zeer belangrijk om het tijdstip van aanvang van de klachten te noteren.
interventies:
bel 112
controleer en bewaak ABCDE
gegevens achterhalen via AMPLE
Disabilities (hypo/hyperglucaemie)
Denk bij een plotseling verwarde patiënt die verminderd bij bewustzijn is in de acute setting altijd aan glucose. In de acute setting zal er vaker sprake zijn van een hypoglycaemie (te laag glucose) dan een hyperglycaemie (te hoog glucose).
symptomen:
slaperig, bewusteloosheid, agressie, gedragsverandering, trillen, zweten, ‘dronken’, licht in hoofd
Hypoglycaemie:
•Assisteer het slachtoffer bij inname snelle en langzame koolhydraten (bv.dextro)
•Bij bewustzijnsverlies: 112bellen
Hyperglycaemie:
•Assisteer het slachtoffer bij het controleren van debloedsuiker
•Bij bewustzijnsverlies: 112bellen
•Spuit nooit insuline in bij eenslachtoffer!!
verschil in praktijk moeilijk te zien–> gerechtvaardigd om altijd snelle suikers te geven. Is voor hypo levensreddend en voor hyper doet het niks
