3. EBAL Flashcards
Elektrizazioa
gorputzek karga elektrikoa lortzeko prozesua
Kontserbazioa
kargak ez dira sortzen, transferitu egiten dira. Beraz karga elektrikoa beti kontserbatu egiten da.
Kuantizazioa
Gorputz batetik bestera eraman ditzakegun karga elektrikoak elektroiaren multiplo osoak dira.
Coulomben legea
Bi karga elektriko puntualen arteko erakarpen/aldentze indarra.
F= K(Q1Q2)/r² (N)
Eremu elektrikoa
Karga elektrikoa duen gorputz batek bere inguruko espazioan sortzen duen pertubazioa. Puntu batean C bat jarri ezkero harengan eragingo den indarra adierazten du.
E= F/q = K q/r² (N/C)
Eremuaren noranzkoa q kargaren araberakoa da, izan ere, eremu elektrikoaren intentsitatea karga positiboak jasango lukeen indarra da.
Eremu lerroak
eremu elektrikoaren intentsitate bektorea eremu lerroen ukitzailea da, eta norazko berbera dute. Ere lerroak beti sortzen dira karga positiboetan eta karga negatiboetan bukatzen dira.
Dipoloa – balio bereko eta kontrako zeinuko bi karga puntualez osatua dago.
Energia potentzial elektrikoa
Karga batek eremu elektriko batean duen posizioagatik pilatzen duen energia da.
E = K qQ/r (J)
Eremuaren lana
karga bat eremu elektrikoan mugitzean eremuak egiten duen lana.
Wab = EPa - EPb (J)
Eremuak lana egiten duenean, kargaren energia potentziala murrizten da.
Eremuaren lan positiboa
q karga desplazatzen denean eremu elektrikoak eraginda
EPb < EPa
Zeinu bereko bi karga urruntzean edo aurkako zeinuko karga hurbiltzean
Eremuaren lan negatiboa
kanopko indar batek eraginda
EPB>EPa
Zeinu bereko bi karga hurbiltzean edo aurkako zeinuko bi karga urruntzean.
Lorentzen legea
karga magnetiko bat B eremu magnetiko batean mugitzen ari bada beregan indar magnetiko bat eragingo da.
F = qvB
Definizioa eremu magnetikoa
iman batek edo korronte elektriko batek inguruan sortzen duen pertubazioa da
Biot-Savart Legea
Mugitzen ari diren elektroiak (korronteak eremu magnetiko bat sortzen dute
dB = ñº/4pi · (Idl^u)/R²
I = qv
Hari zuzen mugagabea
B =
Espira (zentroan)
B
Harila (solenoidea)
B
Masa espektrometroa
Ionizazio ganbera – masa desberdina, karga berdina
Eremu elektriko bat q karga v abiadurara azeleratzeko AV-ren bidez
Pantaila – R neurtzeko
Newton – F= ma – qvB = m v²/r
m=qBr/v (partikula kargatuaren masa)
Kontserbazioaren printzipioa
Eremu elektrikoa kontserbakorra da. Ema = Emb
Potentzial elektrikoa
karga positiboko unitateak eremu elektrikoaren puntu batean duen energia potentziala adierazten du. Eremuko indarrek karga positiboko unitatea puntu horretatik uinfinituraino eramatean egindako lana ere bada.
Va = Ep/q = kQ/r
Korronte baten gaineko indar magnetikoa
I korronte elektriko batek B eremu magnetikoa zeharkatzen badu:
F = qvB = q/t l·B= I·l·B
Korronte paraleloen arteko indarra
I1 korrontean bigarren eroaleko dagoen tokian B1 eremu magnetikoa sortzen du:
B1 = ñº · I1/(2pid)
I2 korrontea B eremu magnetiko uniforme batean higitzen ari diren kargak dira (F indar bat jasango dute) – F = I2 · l·B
F = I2 ·l·B= ñº · I1I2/(2pid)
Norantza berek oeroaleak erakarri egiten dira, kontrakoak aldendu
Faraday
Korronte elektrikoak eremu magnetikoa sorrarazten du. Harilaren atal batetik igarotzen den fluxu magnetikoa denborarekin aldatzen bada, orduan korronte elektriko bat sortzen da hariaren zehar.
I = B·S= B·S·cos0 (Wb)
Farady -lenz legea
Zirkuitoaren zeharreko fluxu magnetiko aldakorrak korronte elektrikoa induzitzen du. Korronte induzituaren noranzkoa fluxu magnetiko aldakorraren kontrakoa da
E = -dI/dt
Sorgailu elektrikoak
Energia mota jakin bat energia elektriko bihurtzen duen gailua da.
Formula:
