16 kafli - Lyfjafræði

Question 1

Adrenalin Epipen

Answer 1

Adrenalín er númer eitt það allra fyrsta lyf sem ber að gefa í bráðaofnæmi og það lyf sem sannað þykir að dragi úr
dánarlíkum við bráðaofnæmislosti

Question 2

Adrenalin Epipen: Eiginleikar

Answer 2

Víkka berkjur (B2), hraðar hjartslætti (B1) og hækkar
blóðþrýsting (A1). Hindrar losun ofnæmisboðefna frá
mastfrumum

Question 3

Adrenalin Epipen: ábendingar og frábendingar

Answer 3

• Ábendingar
  § Bráðaofnæmislost
• Frábendingar
  § Engar í bráðaofnæmiskasti

Question 4

Adrenalin Epipen: skammtar

Answer 4

§ Fullorðnir og börn≥30kg: 300mcg IM á 5-15 min fresti
§ Börn 15-30kg: 150mcg IM á 5 – 15 mín fresti (Leitið ráða hjá lækni
sé þörf á adrenalín gjöf barna ≤15kg)

Question 5

Adrenalin Epipen: Gjafaleið

Answer 5

Gefa lyf í vöðva utarlega framanvert á læri (Vastus Lateralis)

Question 6

Adrenalin Epipen: varúð

Answer 6

Vakta þarf sjúkling og flytja á sjúkrahús eftir gjöf adrenalíns –
einkenni bráðaofnæmis geta endurtekið sig – breytingar á
hjartslætti og blóðþrýstingi eru líklegar – endurmat!

Question 7

Adrenalin Epipen: aukaverkanir

Answer 7

Hár blóðþrýstingur, hraður hjartsláttur, hjartsláttartruflanir,
hjartaöng, kvíði, óróleiki, skjálfti, höfuðverkur, hækkaður
blóðsykur, ógleði og uppköst.

Question 8

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Eiginleikar

Answer 8

Lyf sem hindra samloðun blóðflagna

Question 9

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Ábendingar

Answer 9

Brjóstverkur og eða grunur um kransæðastíflu (AMI)

Question 10

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Frábendingar

Answer 10

Ofnæmi, blæðandi magasár, heilablóðfall, alvarleg skerðing á
lifrarstarfsemi og nýrnastarfsemi, varúð í astma sjúklinga

Question 11

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Skammtar

Answer 11

Fullorðnir: 300mg per-os (PO) í einum tuggðum skammti.

Question 12

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Skammtar

Answer 12

Mikilvægt er að sjúklingur bryðji töflur til þess að flýta fyrir
frásogi og virkni lyfs.

Question 13

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Varúð

Answer 13

§ Gæta skal varúðar við notkun hjartamagnýl ef um er að ræða
háþrýsting og hjá sjúklingum með sögu um sár eða blæðingar
í maga eða skeifugörn

Question 14

Asetýlsalisýlsýra (magnýl®): Aukaverkanir

Answer 14

Meltingartruflanir, aukin blæðingatilhneiging, ofnæmi.

Question 15

Lyfjakol – kolsuspension®: Eiginleikar

Answer 15

Bindur og dregur úr líkum á frásogi eiturefna í meltingarvegi –
gefið um munn – Mixtúra

Question 16

Lyfjakol – kolsuspension®: Ábendingar

Answer 16

Inntaka eitraðra efna

Question 17

Lyfjakol – kolsuspension®: Frábendingar

Answer 17

Ofnæmi, Skert meðvitund, áverkar á kvið og kviðverkir

Question 18

Lyfjakol – kolsuspension®: Skammtar

Answer 18

Fullorðnir: 25 -100g eða 10g fyrir hvert gramm eiturefna
§ Börn: 1g/kg

Question 19

Lyfjakol – kolsuspension®: Varúð

Answer 19

§ Eitranir af völdum ætandi efna, t.d. af völdum sterkrar sýru
eða basa á ekki að meðhöndla með lyfjakolum því þau
torvelda vélindis og magaspeglun

• Hvorki ætti að gefa lyfjakol á undan ógleði lyfjum né ef gefa á
  móteitur til inntöku

Question 20

Lyfjakol – kolsuspension®: Aukaverkanir

Answer 20

Ofnæmi, hægðartregða

Question 21

Nýtróglýserín - Glytrin/Nitromex®

Answer 21

• Eiginleikar
  § Æðavíkkandi, blóðþrýstingslækkandi lyf
• Ábendingar
  § Hjartaverkur
• Frábendingar
  § Ofnæmi, of lágur blóðþrýstingur ≤100 systolic, (bókin segir 90
  -100 systolic, við notum ≤100 systolic), notkun stinningarlyfja
  ≤24klst
• Skammtar
  § Eigin lyf sjúklings ávísuð á hann: einn úðaskammtur (0,4mg)
  eða ein tafla (0,5mg) í senn, endurtaka eftir þörfum með 5
  mín millibili eða hámark 3 skammtar ef blóðþrýstingur ≥100
  systolic (systolic = efri mörk)

Aukaverkanir
§ Höfuðverkur, lágþrýstingur, svimi,
* Nánar
§ Glýserýltrínitrat veldur víkkun bæði blá og slagæða. Virkar á
slétta vöðva æðaveggja. Virkni lyfs ca 3-5 mín þ.e.a.s.
Helmingunartími brotthvarfs er 2-3 mín.

Question 22

Súrefni O2

Answer 22

• Eiginleikar
  § Lyfjasúrefni á kútum, fastir í bílum og meðfærilegir kútar
• Ábendingar
  § Öndunarerfiðleikar - Súrefnismettun ≤94% (ekki algilt)
• Frábendingar
  § Engar í bráðatilvikum – (Hafa í huga í AMI og COPD)
• Skammtar
  § 1 -25 lítrar: Mismunandi leiðir (sjá kafla 10 um öndun og
  öndunaraðstoð)
• Ath
  § Súrefni er lyf sem á að gefa við súrefnisskorti, of mikil
  súrefnisgjöf getur mögulega haft neikvæð áhrif á sjúklinga
  með langvinna lungnateppu - LTT

Question 23

Sykurgel – Glucogel® Hypostop®

Answer 23

• Eiginleikar
  § Hækkar blóðsykur. Frásogast um slímhúð munnhols
• Ábendingar
  § Lágur blóðsykur (≤4mmol) og einkenni sykurfalls (minnkuð
  eða breytt meðvitund) hjá sjúklingi sem varið getur eigin
  öndunarveg
• Frábendingar
  § Engar. Varúð við meðvitundarskerðingu
• Skammtar
  § Fullorðnir (börn ≥ 2 ára): 1 túba eða 10g glúkósi í 25g af geli
  PO/BUC
  § Börn ≤ 2 ára: Sami skammtur
• Ath
  § Mælið blóðsykur aftur eftir 5-10 mín. Ef engin klínísk áhrif skal
  endurtaka gjöf. Íhugið aðrar orsakir og kallið eftir aðstoð
• Aukaverkanir
  § Engar
• Nánar
  § Sykurgel samanstendur af einföldum sykrum sem eru gefnar
  um munn en frásogast hratt inn í blóðrásina. Hefst upptakan
  strax í munnholinu og heldur áfram alveg niður í smáþarma.
  Gefa má samvinnuþýðum einstaklingi í sykurfalli beint eða
  með því að blanda gelinu í djús eða vatn. Sykurgel má einnig
  gefa meðvitundarskertum einstaklingum sem vernda eigin
  öndunarveg þegar búast má við að áhrifa gelsins fari að gæta
  nokkuð fljótlega eftir gjöf lyfsins

Question 24

Midazolam BUC (Buccolam®)

Answer 24

• Eiginleikar
  § Gel til gjafar innanvert á kinn. Kemur í 4 mismunandi
  túbustærðum (2,5mg 5mg, 7,5mg og 10mg) Stuttvirkt
  benzodiazepin lyf. Krampastillandi, róandi og slævandi.
• Ábendingar
  § Flog (krampi) sem staðið hefur ≥ 5 mín.
• Frábendingar
  § Minnkuð meðvitund (nema í krampa) öndunarbæling
• Skammtar
  § Fullorðnir: 10mg BUC má endurtaka 1x e 10 mín
  § Börn ≤ 50kg: 0,2mg/kg BUC má endurtaka 1x e 10 mín (Fá
  heimild læknis fyrir gjöf frá börnum)
• Skammtar börn áframhald:
  § ≤ 1 árs: 2,5mg (gulur miði)
  § 1-4 ára: 5 mg (Blár miði)
  § 5-9 ára: 7,5mg (fjólublár miði)
  § ≥ 10 ára: 10mg ( appelsínugulur miði)
• Varúð
  § Slævandi og öndunarbælandi (einkum ef gefið er samhliða
  ópíóíðum) Fylgjast með öndunarvegi sjúklings eftir gjöf lyfs.
• Aukaverkanir
  § Öndunarslæving. Minnkuð meðvitund.
• Ath: Almennir sjúkraflutningamenn skulu fá viðeigandi fræðslu
  áður en heimild til gjafar midazolam gels er veitt. Umsjónalæknir
  og rekstraraðili skulu hafa eftirlit með því