11. sınıf 1. dönem 2. yazılı Flashcards
celali isyanlarının nedenleri
- merkezi otoritenin zayıflamış olması
- devlet dairelerinde rüşvetin yaygınlaşması
- tımar sisteminin bozulması sonucu tarımın bozulması ile ekonominin çökmesi
- savaşlardan sonra bozulan ekonomiyi düzeltmek amacıyla avarız vergisinin alınması
- iltizam sisteminin yaygınlaşması ile köylünün toprağını bırakarak şehre göç etmesi
celali isyanlarının sonuçları
- isyan toplulukarı şehirleri yakıp yıktı
- dirlik ve düzen bozuldu
- ekonomik hayat durgunlaştı
- her alanda üretim azaldı
- anadoluda asayiş, huzur, can ve mal güvenliği kalmadı
- halk köylerden şehirlere göç etti -> çiftbozan olayı, büyük kaçgun -> tarıma zarar verdi çünkü çiftçi toprağını ekmeyi bırakıyor
istanbul isyanlarının nedenleri
- kapıkulu askerlerinin (yeniçeri ve sipahiler) çıkardıkları bir isyandır
- maaşlarının (ulufe) geciktirilmesi veya az verilmesi
- maaşların züyuf akçe ile verilmesi
- cülus bahşişlerinin az verilmesi veya geciktirilmesi (askerler bazen sırf cülus bahşişi almak için padişah değiştirmişlerdir)
- padişah ve devlet adamlarının bu ocağa olan silahlı girişimleri
- padişahın ocağın isteklerini yerine getirmemesi
- saray kadınlarının saraydaki şahsi çıkarlarını korumak ve otoritelerini güçlendirmek için yeniçeir ocağını kullanması
istanbul isyanlarının sonuçları
- merkezi otorite sarsıldı
- halkın devlete olan güveni azaldı
- istanbulun yakıp yıkılması halkta korku yaratırken ekonomik yönden de zarara neden oldu
- “ocak devlet içindir” anlayışı yerine “devlet ocak içindir” anlayışı getirildi
- devletin ıslahatları gerçekleştirememesi
rönesans nedenleri
- hümanizm hareketlerinin başlaması
- kağıt ve matbanın kullanımının yaygınlaşması (okuma yazma bilen sayısının artması ile haberler ve düşünceler daha çabuk yayılmış, çok sayıda kitap basılmıştır)
- coğrafi keşifler sonucu papa ve kiliseye duyulan güvenin azalması
- istanbulun fethinden sonra istanbuldaki bilim insanlarının avrupaya göç etmesi
rönesansın italyada doğmasının nedenleri
- coğrafi konumu itibariyle akdenizde etkin bir ticaret merkezi olması
- ticaret sayesinde akdenizin her bölgesindeki kültür ve uygarlık mirası birikimlerini kendi ülkelerine taşımaları
- şehir devletlerinin olması nedeniyle merkezi düşünce olmayışı sonucunda özgür düşüncenin doğması
- eski roma kültürlerinin hala etkisini sürdürüyor olması
rönesansın sonuçları
-insanların bilim ve sanata bakış açıları değişti
- yeni bir görüş ve düşünüş oluştu
-özgür ve pozitif düşünce gelişti
- skolastik düşünce yıkıldı
- kiliseye bağlılık azaldı, dinin toplum üzerindeki etkisi değişerek seküler devlet haline gelindi
- liderlik ve üstünlük avrupaya geçti
reform nedenleri
- kilise ve papanın avrupada hristiyanlık adı altında halkı sömürmesi
- kağıt ve matbaa kullanımının yaygınlaşması
- hümanizm ve rönesans hareketleri sonucu bilimin gelişmesi ve okuma yazmanın artması
- incilin avrupa dillerine tercüme edilmesi ile halkın incili okuyup öğrenmesi sonucunda kilise tarafından yapılan aldatmaların bilincine varılması
reform sonuçları
osmanlı hristiyan birliğini parçalama politikası izlediği için reformu desteklemiştir.
- avrupa mezhep birliği parçalandı
- papa eski gücünü kaybetti bu nedenle halkın kilise ve papaya olan bağlılığı azaldı
- avrupada mezhepler savaşı sonucu insanlar istediği mezhebi seçme hakkı elde etti
- eğitim ve öğretim kilisenin elinden alınarak laik eğitim sistemi kuruldu
- aydınlanma çağı yaşandı
lale devrinin özellikleri
- patrona halil isyanıyla bitti
- batı ile olan siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler gelişmeye başladı
- osmanlı ilk kez avrupanın üstünlüğünü kabul etmiştir ve bu üstünlüğün nedenini araştırma gereği duymuşlardır
- osmanlıda avrupa tarzındaki ilk yenileşme bu dönemde başlamıştır
- osmanlı ilk kez avrupaya elçi göndermiştir -> çelebi mehmet efendi (gelişmeleri yakından takip etmek amacıyla)
- ilk osmanlı matbaası kurulmuştur -> ibrahim müteferrika
- arapça ve farsça bazı eserler türkçeye çevrilmiştir
- batı dillerindeki eserler türkçeye çevrilmiştir
- mimari anlayışı gelişmiştir
- imalathaneler kurulmuştur (kağıt, kumaş)
- tıp alanında çiçek aşısı ilk defa uygulanmıştır
- ilk itfaiye teşkilatı olan tulumbacılar kurulmuştur
iltizam sistemi nedir
devlete peşin vergi verilerek açık artırma sonucu toprak satın alınmasıdır. 1 yıllık vergi önceden ödenerek para hazineye peşin olarak ulaşır. daha sonra iltizam sahibi ödediği parayı daha karlı bir şekilde geri toplar. bu sistemin yaygınlaşması tımar sistemine zarar vermiştir. yerel derebeylerin türemesine neden olmuştur.
osmanlıdaki bozulmanın nedenleri
- kanuni kadime uyulmaması
- rüşvetin yaygınlaşması
- devlet adamlarının şahsi çıkarlarının devlet çıkarlarının önüne geçmesi
- tımar sisteminin bozulması
- ilmiye sınıfın bozulması, hak etmeyenlere rütbe verilmesi
- askeri ve idari yapının bozulması
- israf ve lüksün artması
- toplumdaki birlik duygusunun zayıflaması
veraset sisteminde yapılan değişiklikler
- I. murat -> “ülke hanedanın ortak malıdır” yerine “ülke hükümdar ve oğullarının malıdır”
- fatih sultan mehmet -> “ülke hükümdarın malıdır”, kardeş katli yasası
- I. ahmed -> ekber ve erşad sistemi ile veraset sistemindeki belirsizlik sona erdi
suhte isyanları
- medrese mezunu öğrencilerin çıkardıları isyan
- eğitim sistemindeki aksaklıklar nedeniyle çıkıyor
- mezun olan öğrenciler iş bulamıyor
eyalet isyanları
merkezi otoritenin zayıflaması sonucu merkezden uzak eyaletlerde başlayan isyanlar ile osmanlıdan ayrılmak istemek.
kafes sistemi
şehzadelerin sancağa çıkmak yerine sarayda kendilerine ayrılan odalarda göz altında tutulması -> devlet adamları ve saray kadınlarının yönetimdeki rolü arttı
osmanlı yapısında meydana gelen değişimlerin iç sebepleri
- merkezi otoritede yaşanan sorunlar
- devşirmelerin yönetim yetkisinin artması
- askeri yapıdaki aksaklıklar
- toprak sistemindeki değişiklikler
- toplumsal düzenin bozulması
