1: Belangrijkste stromingen in psychologie (19e & 20e eeuw) Flashcards
Structuralisme
Structuralisme is een benaderingswijze die ervan uitgaat dat niet-direct waarneembare of onbewuste structuren ten grondslag liggen aan alle sociale verschijnselen. Deze structuren zijn verzamelingen van de relaties tussen de elementen waaruit de sociale werkelijkheid is opgebouwd. (Titchener en Wundt)
Het structuralisme wil weten wat de geest is (uit welke structuren de geest bestaat). Structuralisme bestudeert bewustzijnsinhouden. Structuralisme probeert het bewustzijn in zijn bouwstenen te ontleden.
Besuwste waarnemingen zijn: gewaarwordingen, beelden en emoties
Te bereiken door introspectie
Functionalisme
Het functionalisme is een stroming die uitgaat van de veronderstelling dat sociale verschijnselen een bepaalde functie vervullen in de samenleving en dat sociale verschijnselen onderling samenhang vertonen.
Geinspireerd door Darwin
Waarom huilen we? Voor comfort, om anderen te laten weten dat we probleem hebben, om iets uit het oog te krijgen… –> bepaalde functie, doel
(Brentano en James) (ook Spencer, Darwin, Galton)
Chicago-functionalisten
John Dewey en James Rowland Angell
Columbia-functionalisten
Edward Thorndike en Robert Sessions Woodworth
PS: Woodworth: S-O-R (stimulus-organisme-respons) bedacht en voorstander van dynamische psychologie
Functionalisme: John Dewey (Chicago)
“The reflex arc concept in psychology”
het is boek vol kritiek tegen de S-R-representatie van de reflexboog
Vg. Dewey bestaan stimulus, sensatie en respons wel tegelijk, maar het zijn niet noodzakelijk afzonderlijke gebeurtenissen
men kan het gedrag niet opsplitsen in reeks reflexbogen en reflexboog niet in S-R-verbanden
Een gedrag is doelgericht, adaptief geheel
Functionalisme: James Rowland Angell (Chicago)
leerling van Dewey en James
doctoraat niet gekregen omdat hij geen taalcorrecties in Duits wou doen
toch tot professor genoemd in Chicaco
Werd centrale giruur in functionalisme door zijn boek met fucking lange titel:
“Psychology: An introduction study of the structure and function of the human conciousness”
zijn lezing bij American Psychological Association [APA]: “The province of functional psychology” ook belangrijk geweest voor functionalisme
Watson was zijn student
Functionalisme: Edward L. Thorndike (Columbia)
BELANGRIJKSTE VAN 3 FUNCTIONALISTEN
pionier van gebruik van dieren in experimentele psychologie
“Animal intelligence: an experimental study of the associative processes in animals” (–> experimentele bevindingen over leerprocessen bij dieren)
vb. met kat in ‘‘puzzle box’’
Law of effect
Responsen gevolgd door beloning (vrijheid, voedsel) worden versterkt en responsen gevolgd door straf worden geëlimineerd
(basisprincipe van operante conditionering)
Overgang tussen 19e en 20e eeuw: Ongenoegen met structuralisme neemt toe, 2 nieuwe stromingen ontstaan. Welke en waar?
Europa: Gestaltpsychologie (tegen structuralisme van Wundt)
VS: Behaviorisme (tegen het structuralisme van Titchener)
Gestaltpsychologie
De gestaltpsychologie is een stroming in de psychologie die stamt uit de jaren 1920 en 1930 in Europa en de Verenigde Staten. Het was een reactie op het structuralisme omdat daar aangenomen wordt dat perceptie bestaat uit een reeks afzonderlijke sensaties.
Gelooft dat het geheel van een object of patroon groter en belangrijker is dan zijn delen. De gestaltpsychologie moedigt ons aan om de geest en gedrag als een geheel te zien én te behandelen.
Twee soorten scholen van Gestaltpscyhologie?
Graz school in Oostenrijk:
Geheel is meer dan de delen. Gestalt als emenderende kwaliteit afhankelijk van objecten maar er bovenuit stijgend.
(Meinong, von Ehrenfels en Benussi)
Berlijn school in Duitsland:
Geheel is anders dan de delen. Gestalt als een op zichzelf staand geheel.
(Wertheimer, Koffka en Kohler)
Betekenis ‘‘Gestalt’’?
‘Gestalt’ is van origine een Duits woord dat wordt gebruikt om te praten over de manier waarop iets in elkaar steekt, vaak vertaald als de ‘vorm’ of het geheel.
Gestaltpsychologie: Alexius Meinong (Graz school)
student van Brentano
werd professor filosofie in Graz en oprichter van Psychologisch Instituut
“Uber Gegenstandstheorie” –> maakt onderscheid tussen verschillende soorten dingen
vb. onderscheid dingen die echt, fysisch bestaan: paard
dingen met intentioneel bestaan: eenhoorn (object of thought)
Meinong’s jungle: opslagplaats van niet-bestaande objecten in de ontologie van Alexius Meinong.
object of thought
Meinong: ding dat niet echt fysisch bestaat, maar waar je enkel over kunt denken
vb. roze olifant, eenhoorn…
Gestaltpsychologie: Christian von Ehrenfels (Graz school)
student Brentano en Meinong in Graz
Goethee had reed eerder over Gestalten als over vormen die in natuur voorkomen en zichzelf organiseren tot orderlijke gehelen met globale kenmerken en symmetrie als evenwicht
MAAR von Ehrenfels introduceerde term Gestalt in de filosofie/psychologie toen hij “Uber Gestaltqualitaten” schreef
Het gaat over emergente eigenschappen die boven de elementaire gewaarwoordingen uitstijgen
vb. melodie = geheel van noten, maar is meer dan een som van die noten. Ook al speel je op andere toonhoogte, nog steeds herkenbare melodie (onderlinge relaties bewaard)
Gestaltpsychologie: Vittorio Benussi (Graz school)
belangrijkste onderzoeken van Meinongs “Gegenstandstheorie”
introduceerde Gestaltpsychologie in Italie
promotor Musatti (invloed op Metelli en Kanizsa)
voelde zich niet thuis in Oostenrijk want was Italiaan (eigen accent)
hij emigreerde naar Italie, maar daar ook niet aanvaard omdat zijn publicaties in Duits waren
Pleegde ongelukkig zelfmoord :((
Gestaltpsychologie: Max Wertheimer (Berlijn school)
volgde cursussen filosofie bij von Ehrenfels
doctoreerde bij Oswald Kulpe met een soort leugendetector
hij publiceert artikel met rapportering van experimenten over speciale vorm van schijnbare beweging (apparent motion) –> enorme impact op Gestaltpsychologie
deze experimenten worden beschouwd als stat van Berlijnse school (veel radicaler dan Graz school)
het bestaan van schijnbare beweging was al langer bekend, maar hij omschreef phi motion
phi motion
Het phi-fenomeen is een psychisch fenomeen van een schijnbare beweging voor het eerst beschreven door Max Wertheimer in de Gestaltpsychologie in 1912. Door een snelle opvolging van beelden lijkt het alsof iets beweegt.
Je kon waarnemingen hebben die niet gebaseerd waren op elementaire gewaarwoordingen, maar het ging okm Gestalt die niet enkel meer is dan som van de delen maar ook fundamenteel anders is dan de som van de delen.
Hij emigreerde daarna naar VS om Nazi’s te ontlopen (was Joods) en had invloed op Arnheim, Asch en Witkim door zijn seminaries.
Belangrijk boek: “Productive thinking”
Gestaltpsychologie: Kurt Koffka (Berlijn school)
doctoraat over ritmeperceptie- en productie
uitdiepen van theoretische implicaties van Wertheimers ontdekking en uitbouw Gestaltrevolutie
+ uitwerking van de tegenstelling met de Graz school
“Principles of Gestalt Psychology” veel impact geleverd samen met zijn lezingen en seminaries
Wolfgang Kohler
meer achtergrond in exacte wetenschappen
fysica en doctoraat over akoestiek
kende veel beroemde natuurkundigen zoals Einstein
bestudeerde apen: Mentality of apes
gaf apen op Tenerife complexe problemen: testte hun probleemoplossend denken adhv experimtenten
vb. kartonnen dozen, te korte stokken voor bananen buiten kooi
die apen kregen Aha Erlebniss (aha! ervaring)
“Die psysichen Gestalten in Ruhe und im stationaren Zustand” –> schrijft over echte dysische Gestalten in het brein, voorloper van huidige dynamische systeemtheorie
“Gestalt Psychology” –> algemeen-inleidend werk
Aha Erlebniss
Een aha-erlebnis, letterlijk aha-ervaring, is een situatie waarin een persoon plotseling een nieuw inzicht verkrijgt. Vaak gaat het om het doorzien van een probleem op het moment dat allerlei voorheen losse aspecten in elkaar blijken te passen en zo een oplossing geboden wordt.
Welke generatie Gestaltpsychologen meer succesvol?
Tweede generatie meer invloed dan Eerste.
Waarom werd Gestaltpsychologie steeds minder dominant?
- onderzoekers niet echt voet aan de grond in de VS
- weinig mogelijkheden voor nieuw experimenteel onderzoek
- belangrijke vertegenwoordigers stierven op jonge leeftijd
Seriele reproductie
Psycholoog Bartlett, die zelf geen Gestaltpsycholoog was, heeft met zijn experiment aangetoond dat indien je een complex patroon mensen laat reproduceren een voor een, dat er steeds vervormingen optreden in de richting van een betere Gestalt. (vb. een gezicht)
Niet enkel visuele prikkels, ook gesproken of geschreven materiaal!