1/1 Flashcards
Model RAPID - filary
- aktywne słuchanie + budowanie kontaktu
- ocena funkcjonowania + diagnoza sytuacji
- prioretytezacja
- interwencja
- zakończenie interwencji
aktywne słuchanie + budowanie kontaktu
nawiąż kontakt z osobą i zbuduj taką atmosferę, która wzbudzi zaufanie, zachęci do mówienia oraz dzięki odpowiednim komunikatom da potwierdzenie, że osoba jest słuchana i zrozumiana
aktywne słuchanie + budowanie kontaktu -> dlaczego to ważne?
- nie będzie dalszych kroków, jeżeli ten zostanie zaniedbany, nawiązanie kontaktu i umiejętność prowadzenia rozmowy, pierwszym filarem na którym bazuje cala reszta
- powoduje, że osoba się otworzy, zacznie opowiadać i będzie chciala wykonać kolejny krok
- musisz posiadać zatem określone umiejętności w zakresie komunikacji i prowadzenia dialogu oraz aktywnego sluchania
ocena funkcjonowania + diagnoza sytuacji
oceń, jak poważny jest stan osoby, czy jej reakcje znajdują się w normie, czy odbiegają oraz czy znajduje się w kryzysie (niezbędna jest Twoja wiedza na temat kryzysu i specyfiki funkcjonowania w kryzysie)
dlaczego wiedza na temat kryzysu jest ważna?
- pozwala określić, czy osoba w ogóle znajduje się w kryzysie
- umożliwia korzystanie z narzędzia, jakim jest psychoedukacja (aby możliwe bylo informowanie/edukowanie osoby na temat tego, co się z nią dzieje, dlaczego tak może być, Ty sam musisz posiadać taką wiedzę)
priorytetyzacja
- określ, co jest najważniejsze do wykonania na ten moment
- określenie obszarów do dzialania (co jest najbardziej pilne dla osoby)
- w tym kroku mieści się również zapewnienie bezpieczeństwa, wsparcia spolecznego oraz w poradzeniu sobie z trudnymi i silnymi emocjami
priorytetyzacja -> dlaczego to ważne?
- pozwala osobie w kryzysie opanować chaos, w którym się znajduje, porządkuje, pozwala nazwać i poukladać to na czym należaloby się skupić, a przez to obniża również lęk
- danie upustu emocjom przynosi ulgę emocjonalną i poprawia nastrój, co sprzyja dalszej pracy
interwencja
- ustal konkretny plan i strategię dzialania odnośnie określonych wcześniej obszarów
- strategia pomocy, która nie jest terapią, ale wspomaga proces wychodzenia z kryzysu - co w tej sytuacji jest możliwe do zrobienia
interwencja -> dlaczego to ważne?
- ostatecznie chodzi o to, by osoba w kryzysie zaczęla radzić sobie z sytuacją poprzez podjęcie dzialań wlasnych
- stworzenie planu i strategii pomaga nadać kierunek skonkretyzowanym dzialaniom, które mają pomóc poradzić sobie z trudną sytuacją, której osoba doświadczyla
zakończenie interwencji
- pozostań w kontakcie z osobą, przynajmniej jeszcze raz po pierwszej rozmowie
- sprawdź, czy interwencja byla efektywna, jak się osoba czuje, co się z nią dzieje, czy potrzebuje dalszej pomocy
- ukierunkuj na skorzystanie z profesjonalnej pomocy, jeśli symptomy kryzysu będą utrzymywaly się na wysokim poziomie przez dluższy czas
zakończenie interwencji -> dlaczego to ważne?
- chodzi o to, by nie stracić kontaktu z osobą po pierwszej rozmowie, ale monitorować przez jakiś czas jej stan i to, czy zaczyna lepiej funkcjonować
- przyjmuje się, że w ramach PAF mogą odbyć się max. 3 spotkania, jeśli osoba nadal potrzebuje wsparcia powinna udać się do specjalisty
kryzys - wymiary
- fizjologiczny
- emocjonalny
- poznawczy
- behawioralny
fizjologiczne objawy kryzysu
- zaburzenia snu
- brak apetytu lub nadmierny apetyt
- bóle glowy, brzucha, klatki piersiowej
- ciągle poczucie zmęczenia i wyczerpania
- nieregularne miesiączkowanie
- brak zainteresowania seksem
- obniżona odporność
- pocenie się
- biegunki
- nudności
fizjologiczne objawy kryzysu - jak pracować?
- pokazać wplyw stresu, kryzysu na zdrowie i cialo osoby, że ona się niszczy od środka, że musi o siebie zadbać - to może być mocny argument na rzecz tego, że musi coś z tą sytuacją zrobić
- to może być motywacja do podjęcia wspólpracy
- cialo daje wyraźny sygnal, że coś jest nie tak i że jego homeostaza zostala zaburzona
- może być konieczna konsultacja lekarza oraz wsparcie farmakologiczne
emocjonalne objawy kryzysu
- zalew negatywnych emocji
- zmienność nastrojów
- drażliwość
- stany depresyjne
- trudności w kontroli emocji
- przeżywanie nasilonego lęku, niepokoju, niepewności
- poczucie straty, pustki
- odczuwanie zlości, niekontrolowane wybuchy
- obawa przed utratą kontroli
- wszechogarniające poczucie bezradności i beznadziejności
- brak poczucia bezpieczeństwa
emocjonalne objawy kryzysu - jak pracować?
- normalizacja doświadczenia - w stanach kryzysowych tego typu reakcje są naturalne
- pozwolenie na to by osoba dawala upust emocjom (musi czuć się bezpiecznie i ufać, być może to jedyne miejsce w którym może to zrobić)
- zachęcać do obserwowania swoich emocji, akceptowania ich
- jeśli ma ochotę plakać, niech placze - lepiej jest puszczać emocje, niż je tlumić
- prowadzenie dzienniczka
- w chwilach napięcia sport, rozmowa z innymi, coś przyjemnego dla siebie
poznawcze objawy kryzysu
- rozkojarzenie i trudność w koncentracji uwagi
- trudność rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji
- natrętne myśli lub wspomnienia o wydarzeniu
- rekonstruowanie w myślach tego, co się wydarzylo, aby odzyskać poczucie kontroli
- zastanawianie się co by bylo gdyby… w sytuacji kryzysowej
- większą sklonność do negatywnego myślenia
- trudność w krytycznej ocenie sytuacji, często blędne
- myślenie tunelowe
poznawcze objawy kryzysu - jak pracować?
- dać się “wygadać” - wysluchać, osoba wtedy calą sytuację obrabia poznawczo
- spisywać myśli - wyrzucać je z glowy
- mieć z kim porozmawiać
- nastawienie na przyszlość, zamiast wracania co by bylo gdyby…
- pytanie osoby o to, czego chce i potrzebuje
- nakreślenie mocy sprawczej osoby, tego, że może dzialać, że przeszlość nie determinuje jej przyszlości
- praca z przekonaniami
- określanie nowych celów i wizji
- restrukturyzacja poznawcza - kryzys w największym stopniu jest wynikiem interpretacji sytuacji jako kryzysowej
- poznawcze przepracowanie sytuacji, spojrzenie na nią realnie i krytycznie - tutaj poprzez trafne pytania
behawioralne objawy kryzysu
- obniżenie motywacji do robienia czegokolwiek
- brak energii
- zaniedbywanie codziennych obowiązków
- odsuwanie się od ludzi
- lęk przed samotnością i gorączkowe poszukiwanie obecności innych, zwiększanie się zależności od otoczenia
- dzialania impulsywne, nieprzemyślane
- zachowania niespójne z przeżywanymi emocjami (np. śmiech w sytuacjach napięcia)
- dezorganizacja, zwlekanie z realizacją zadań, odkladanie ich na później
behawioralne objawy kryzysu - jak pracować?
- normalizacja doświadczenia - w stanach kryzysowych tego typu objawy są naturalne
- “musi zebrać sily by sobie radzić, sily pochodzą z wypoczętego, nakarmionego ciala i mózgu, w ten sposób ladujemy energię (która w kryzysie jest wielokrotnie szybciej zużywana niż w normalnej sytuacji) bez energii nigdzie nie zajedziemy….”
- musi o to zadbać - stwórzcie nowy plan, nowy rytm dnia, nowe nawyki, nie od razu może się udać, ale nieustannie podkreślajcie, jakie to ważne
- czego osoba potrzebuje
- odbudowa wsparcia spolecznego - mimo wszystko nie zamykanie się
- można powiedzieć o suplementacji, środkach uspokajających, nasennych - chodzi o to by osoba zyskala wytchnienie i mogla odpocząć
- sport, jako sposób na rozladowanie napięcia i zmęczenie siebie
co jest ważne, aby wykorzystywać kryzysy do wlasnego rozwoju?
- odzyskanie poczucia kontroli (ja mam wplyw na bieg wydarzeń, na wlasne reakcje i sposób radzenia sobie z tą reakcją)
- świadome przyjęcie odpowiedzialności za siebie i wlasne życie
- koncentrowanie się na teraźniejszości i przyszlości
- adekwatna i realistyczna ocena i interpretacja wydarzeń krytycznych (świadomość na co mamy wplyw a na co nie)
- zdolność do przemian osobistych (elastyczność), swojego stylu życia, tożsamości, zachowania, relacji z otoczeniem
- zdolność do refleksji i “zatrzymywania się” - zajęcie świadomej postawy wobec wydarzeń, nadanie sensu i znaczenia trudnym wydarzeniom
Kryzys a stres
● Kryzysowi towarzyszy stres i trudne silne emocje, ale stresowi nie musi towarzyszyć kryzys. Kryzys jest pojęciem nadrzędnym
● Niektórzy badacze określają kryzys jako szczególny rodzaj stresu, którego jednostka nie może opanować z powodu jakości i siły wydarzeń stresowych
● Niektórzy zaznaczają wyraźną różnicę między kryzysem a stresem, podkreślając że stres jest potencjalnie patogenetyczny, ma wyłącznie negatywne konotacje, natomiast kryzys jest zjawiskiem potencjalnie promującym rozwój, daje szansę osiągnięcia wyższego poziomu równowagi i adaptacji
W kryzysach ostrych
równoległy przebieg stresu i kryzysu w reakcjach na wydarzenia nagłe, krytyczne, traumatyczne, nakładające się na siebie
W kryzysach przewlekłych
rozwijanie się kryzysu pod koniec drugiej i trzeciej fazy stresu, w skutek wyczerpania, zablokowania zasobów i środków zmagania się
Stany transkryzysowe
wielokrotna aktywizacja nierozwiązanych kryzysów w wyniku odczuwania stresu chronicznego
Czym jest kryzys?
● Jest to reakcja zdrowego człowieka na trudną sytuację, której nie potrafi rozwiązać, gdyż posiadane umiejętności okazują się niewystarczające
● W związku z tym sytuacja zaczyna być odczuwana jako trudności nie do zniesienia, wyczerpuje zasoby wytrzymałości i narusza mechanizmy radzenia sobie, zaburza równowagę
emocjonalną oraz codzienne funkcjonowanie
● Jeśli osoba będąca w kryzysie nie otrzyma wsparcia, może się to stać przyczyną poważnych
zaburzeń afektywnych, behawioralnych, poznawczych oraz prowadzić do stanów
transkryzysowychi uzależnień
Kryzys
sytuacja trudna subiektywnie uznawana jako niedopokonania
Nasza ocena sytuacji
kryzys jest wynikiem oceny i interpretacji sytuacji jako kryzysowej
Nasze reakcje
kryzys jest wynikiem braku adekwatnych strategii, wiedzy, umiejętności by radzić sobie
Nasze predyspozycje
kryzys jest wynikiem niskiego poczucia własnej wartości oraz indywidualnych cech i predyspozycji
Kogo może dotknąć kryzys
Każdego z nas, zdrowo funkcjonującego człowieka, bez względu na wiek, wykształcenie
gdyż kryzys jest wynikiem subiektywnej reakcji