биохимия Flashcards

1
Q

антидене

A

әртүрлі антигендердің әсерінен лимфоидті ұлпаның плазма жасушалары синтездейтін қан плазмасының нәруыздары.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

антидене атқаратын қызмет

A

1) антиген-байланыстырушы
2) эффекторлық

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

антиген байланыстырушы қызметі

A

антигеннің зиян келтіруіне тікелей кедергі жасайды

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

эффекторлық қызметі

A

комплементті белсендіру арқылы иммундық жауап тудырады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

иммуноглобулиндер

A

антиденелерге тән қасиет көрсететін нәруыздарының жиынтығы

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

антиденелер қалай пайда болады?

A

организмде жұқтыру, өлген және тірі вакиналармен вакциналау нәтижесінде немесе лимфа жүйесінің бөгде жасушаларымен, ұлпаларымен және аутоденелерге айналған өзінің зақымданған жасушаларымен байланысы нәтижесінде

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

нәруыздың IgY деп белгіленетін y-глобулиндерге жатады

A

антиденелер

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

антиденелер қандай топтарға бөлінеді

A

1) седименттік константасы 7S болатын шағын молекулалар
2) седименттік константасы 19S болатын үлкен молекулалар

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

антиденелер молекуласы неше полипептидтік тізбектен тұрады?

A

4—>2 ауыр, 2 жеңіл

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

имунноглобулин құрылысын сипатта

A

жеңіл және ауыр тізбектер бір-бірімен дисульфидті көпіршелер арқылы байланысады. Полипептидтік тізбектердің ұшында орналасқан және антигенге арнайы әсер ететін белсенді орталықтары бар.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

барлық класстар үшін ортақ иммуноглобулиндер

A

жеңіл тізбектердегі

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

әр класының құрылысында өзіндік ерекшеліктері болады

A

ауыр тізбектегі иммуноглобулиндер

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

толық емес антиденелер

A

бірвалентті

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

толық антиденелер

A

екі кейде көп валентті болады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

IgG

A

1 валентті, қанда болады, барлық антиденелердің 80%-ін құрайды, қанға плацента арқылы өтеді, мол. массасы 160 000 г/моль, антигенді тұндыру реакциясы, агглютинация кезінде иммуноглобулинмен байланыстырып бейтараптандырады, фагацитозды, лизистің бейтараптануын жеңілдетеді, баяу жүретін аллергиялық реакциялардың пайда болуына ықпал етеді, термотөзімді—75°С-та 30 мин қыздыруға шыдайды

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

IgM

A

5 валентті, барлық антиденелердің 5-10%-ін құрайды, мол.массасы 950 000 г/моль, жұқпа жұқтырған соң немесе жануарларға вакцина салғаннан кейін алдымен пайда болады, аллергиялық реакцияларға қатыспайды, плацентадан өте алмайды, грам оң бактерияларға әсер етеді, фагацитозды белсендіреді, адамның А, В, О қан топтарының антиденелері жатады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

IgA түрлері

A

1) плазмадағы
2) секреттегі

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

IgA плазмадағы

A

2 валентті, мол. массасы 170 000 г/моль, еріген заттарды тұнбаға түсіретін қабілеті болмайды, токсиндерді байтараптау реакцияларына қатысады, термотөзімді, көкбауырда, лимфа түйіндерінде, шырышты қабаттарда синтезделеді де, бөлінділерге, сілекейге, көз жасы сұйығына, бронх бөліндісіне, уыз сүтіне түседі

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

IgA секреттегі (SIgA)

A

құрылымдық қосымша компонентінің болуымен ерекшеленеді, мол. массасы 380 000 г/моль, шырышты қабаттарда синтезделеді, шырышты қабатын қорғайды, мысалы, асқазан-ішек жолы немесе тыныс жолдары ауруларында кездеседі

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

IgD

A

1 валентті, қан плазмасындағы концентрациясы 1%-тен артық емес, мол. массасы 160 000 г/моль, белсенділігін арттыру қажет ұлпалармен байланыспайды, адам миеломалық (қан өндіретін ұлпаларының ісігі) ауруға шалдыққанда оның мөлшері артады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

IgE

A

1 валентті, мол. массасы 190 000 г/моль, температураға қарай өзгереді, ұлпа жасушаларымен байланысқа түспейді, ұлпалық базофилдермен берік байланысады, жылдам жүретін гиперсезімталдық реакциясына қатысады, гельминтоздар мен протозойлы ауруларды қорғаныс рөлін атқарады, макрофагтар мен эозинофилдердің фагацитарлық белсенділігін күшейтеді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

антидененің белсенді орталығының ауданы

A

антидене бетінің 2%, 700 А°

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

белсенді орталықта кездесетін аминқышқылдар саны, мысал

A

10-20 аминқышқылдар, көбінесе тирозин, лизин, триптофан кездеседі

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

комплементарлық қабілет

A

антиденелердің тек қана өзіне қарсы жасалған және кеңістіктегі құрылымы бойынша сәйкес келетін бір антигенді екіншісінен ажырата алу қабілеті

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

антиденеге қарсы антидененің бар екені қандай теорияның пайда болуына әкелді

A

организмнің иммундық жүйесін желілік реттеу

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

клонды-селекциялық теорияның негізін кім қалады

A

Ф.Бернет

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

антиген мен антиденелердің қосылуының бірінші кезеңі

A

көзге көрінбейтін, антидененің антигеннің бетінде 37°С температурада бірнеше минут абсорбциялануы

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

антиген мен антиденелердің қосылуының екінші кезеңі

A

көзге көрінетін агглютинация, тұнбаға түсу немесе еру құбылысы, бұл жағдайда электролиттер немесе клмплементтердің болуы қажет

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

антиденелер антигендермен әрекеттесу сипатына қарай

A

1) коагуляциялаушы (преципитиндер, агглютининдер): фагацитозды оңайлатады
2) лизистейтін ( комплемент байланыстырушы: бактериолизистер, цитолизистер, гемолизистер): антигеннің еруін туғызады
3) бейтараптандыратын (антитоксрндер): антигеннің уыттылығын қайтарады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

иммуногенез

A

антиденелердің пайда болу барысы

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

серологиялық әдіс

A

антиденелер мен антигендердің арнайыланған өзара әрекеттесу реакциясына негізделеді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

серологиялық зерттеу әдесінің реакциялары (6)

A

агглютинация
тұндыру
комплементті байланыстыру
иммунофлюореспенция
имунноферменттік
радиоиммунологиялық талдау

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

серологиялық әдістің артықшылықтары

A

жоғары арнайылығы, салыстырмалы қарапайымдылығы, қолжетімділігі қауіпсіздігі, нәтижені алу жылдамдығы (10 мин-4 сағ дейін)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

серологиялық әдістің кемшіліктері

A

жедел жұқпалы ауруларда антиденелерді табу ретроспективтік диагноз, олар титрде ауру басталған соң 7-8 күні ғана пайда болады, ал бұл мерзімде ауру аяқталуы да мүмкін

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

ферменттер

A

тірі организмдерде жүретін химиялық реакциялардың катализаторы ретінде әрекет ететін нәруыздар

36
Q

ферменттер жүзеге асыратын прецестер

A

тұқым қуалау ақпаратының айқындалуы, биоэнергетика, зат алмасу

37
Q

ферменттер туралы ғылым

A

энзимология

38
Q

алғаш рет ферментті кім, қай жылы, қалай, нені ашты

A

1814 жылы, петербургтік ғалым К.С.Кирхгоф арпа дәндері мен мия сығындыларындағы заттардың әсерінен крахмалдың қантқа айналатынын анықтап, амилазаны ашты

39
Q

ферментке синоним

A

энзим

40
Q

ферменттің нәруыз табиғатын дәлелдеу

A

1) қыздыру кезінде инактивациялануы (нәруыз секілді денатурациялануы), минералды қышқылдар, сілтілер, тұздар, алколоидтер әсерінен және ультракүлгін сәулелерімен сәлелендіру кезінде бұзылады
2) электрхимиялық қасиеттері
а) изоэлектрлік нүктесі
ә) сутек иондарының концентрациясының өзгеруіне сезімталдығы
б) жоғары арнайылығы
г) су тартатын заттармен әсер еткеннен кейін белсенділігін сақтауы

41
Q

“кілт-құлып” моделін кім ашты

A

Эмиль Фишер

42
Q

“кілт-құлып” моделін сипатта

A

белсенді орталықтың қатты құрылымы ферменттің жоғары арнайылығын қамтамасыз ететін субстраттың молекулалы құрылымын толықтырады.

43
Q

“кілт-құлып” теориясының келшіліктері

A

бөлінетін энергияның есептелген мөлшерінің іс жүзінде бөлінетін энергиядан айырмашылығының болуы, теория толық арнайылылықтың болатынын түсіндірмеді

44
Q

“қол-қолғап” моделін кім ұсынды

A

Дениел Кошланд

45
Q

“қол-қолғап” моделін сипатта

A

ферменттер икемді молекулалар болып келеді, белсенді орталық субстратты қосып алғаннан кейін конформацияға ұшырайды, белсенді орталықтың аминқышқылдары бүйірлык топтары ферменттің катализаторлық қызметін атқаруға мүмкіндік беретін жағдайға көшеді

46
Q

белсендіру энергиясы

A

берілген температурада бір моль заттың барлық молекуласын белсенді күйге ауыстыруға қажет энергия

47
Q

белсендіру энергияны азайту

A

азайту арқылы химиялық реакциялырды жеделдетеді, біршама төменгі энергетикалық деңгейде реакцияға қабілетті бола алатын белсендірілген молекулалар сонын арттыру жолымен азайтады

48
Q

белсенді орталықтың рөлі

A

субстраттың өнімге айналуына ықпал ететін алуан түрлі химиялық механизмдерді пайдаланатын кешенді молекулалық машина

49
Q

реагенттердің жақындасуы немесе бағдарлану әсері

A

реакцияға қатысушы функционалдық топтар бір-біріне тікелей жақын болатындай орналасады. бұл энтропиянын азаюы мен соның салдарынан белсендіру энергиясының төмендеуіне әкеледі, катализлік тиімділік артады

50
Q

субстраттың деформациялау эффектісі

A

субстрат молекуласындағы атомаралық байланыстардың тұрақсыздануына ықпал ету, хим. реакцияның жүруін, өнімдер түзілуін оңайлатады

51
Q

белсенді орталықтың түрлері

A

1) субстратты-сутектік, Ван-дер-ваальс секілді әлсіз байланыстарды, гидрофобты өзара әрекеттесуді пайдалану арқылы субстратты қосып алу
2) катализдік-субстраттың өщгеруіне жауап береді
3) аллостериялық-төмен молекулалы заттарды қосып алады, ферментті өзгертеді

52
Q

субстраттың болу керек екі құралымдық ерекшелігі

A

1) фермент шабуылдай алатын химиялық байланыс болуы
2) байланысу тобы деген функционалдық тобы

53
Q

Иммобилизация

A

ферменттің кейбір ерімейтін тасымалдаушыларға бекітілуі

54
Q

тасымалдаушыда адсорбциялану

A

бейорганикалық материалдар, табиғи полимерлер, синтетикалық полимерлер тасымалдаушы болуы мүмкін

55
Q

гельге қосылу әдісі

A

фермент молекулалары гельдің саңылау тесіктерінде орналасып, гель субстрат молекуласы мен реакция өнімі үшін өткізгіш болады

56
Q

ковалентті байланысу әдісі

A

полимер матерталы тасымалдаушы, оның ұзын молекулалары фермен молекуласынмен химиялық ковалентті байланыстармен байланысады

57
Q

бифункционал реагенттер арқылы колденең “тігілуі”

A

еркін қозғалатын ферменттер бір-бірімен әртүрлі аймақтары арқылы белгілі бір реагент арқылы қосылады, кеңістіктегі құрылым түзіледі, олар арасында субстрат молекулалары мен реакция өнімдерінің диффузиялануына қолайлы үлкен кеңістектер пайда болады

58
Q

тасымалдаушыдан кейін көлденең “тігілетін” адсорбциялану

A

жай адсорбциямен салыстырғанда субстрат пен өнімге қолжетімді фермент молекуласының терең қабаты пайда болады, қатты қаңқасы бар мықты гранула пайда болады

59
Q

жартылай өткізгіш капсулаларға қосылу

A

капсуланың ішінде ферменттің коллойдті ерітіндісі болады, капсула сырты өте берік, ферментті өткізбейтін, өнім мен субстратты өткізеді

60
Q

қосалқыполимерлеу

A

гельге қосу әдісіне ұқсас, бірақ матрица полифункционалды реагентті және ферментті қосалқыполимерлеу арқылы жасалады

61
Q

физикалық араласу

A

фермент пен тасымалдаушы ұнтағының араласуы, қарапайым, бірақ сенімді емес, фермент ерітіндіге айналып кетуі мүмкін

62
Q

фермент белсенділігінің ингибирленуі

A

ингибиторлардың қатысуымен катализдік белсегділіктің төмендеуі

63
Q

ингибитор

A

фермент белсенділігін төмендететін заттар

64
Q

ингибиторларды анықтаудың маңызы

A

ферменттік катализ механизмдерін түсіндіруге, организмнің метаболизм жолдарында жекелеген ферменттердің рөлін анықтауға көмектеседі, фармакология мен токсикология үшін маңызды

65
Q

ингибиторлар беріктілік деңгейі әрьүрлі ферменттермен байланысуына қарай

A

қайтымды, қайтымсыз ингибирлену

66
Q

қайтымды ингибирленуде

A

ингибиторлар ферментпен әлсіз ковалентті емес байланыспен байланысады

67
Q

қайтымды ингибирлену бөлінеді

A

бәсекелес, бәсекелес емес ингибирлену

68
Q

бәсекелес ингибирлену

A

белсенді орталықпен байланысқан және фермент-субстрат кешенінің пайла болуына кедергі келтіріп, реакция жылдамдығының төмендеуі, егер ингибитор субстраттың аналогі болса, белсенді орталықтағы орын үшін бәсеке пайда болады

69
Q

бәсекелес ингибирлену теңдеуі

A

Ф+С<->ФС->Ф+Ө
Ф+И<->ФИ

70
Q

бәсекелес ингибирлену қайда байқалады

A

дәрілік препараттар ретінде антиметаболиттерді қолданғанда: жұқпалы ауруларда сульфаниламидті препараттар, онкологиялық ауруларда нуклеотидтердің аналогтері

71
Q

бәсекелес емес ингибирлену

A

ферментпен белменді орталықтан ерекшеленетін айтмақта әрекеттесетін ферменотік реакцияның ингибирленуі, субстраттың аналогі болып келмейді, ингибитор фермент немесе фермент-субстрат кешенмен байланысып белсенді емес кешен түзеді, фермент конформацияға ұшырап, субстратпен өзара әрекеттесуі бұзылады, реакция жылдамдығы төмендейді

72
Q

қайтымсыз ингибирлену

A

ингибитор мен фермент арасында ковалентті тұрақты байланыстар пайда болады, белсенді орталық модификацияға ұшырап, фермент катализатор қызметін атқара алмайды

73
Q

қайтымсыз ингибиторларға

A

ауыр металдар иондары: сынап, күміс, мышьяк жатады

74
Q

қайтымсыз ингибиторлар төмегі концентрацияда

A

белсенді орталықтың сульфгидилді топтарын бұғаттайды, субстрат химиялық өзгерістерге ұшырамайды, белсендіргіштер ферменттік функция қалпына келеді

75
Q

қайтымсыз ингибиторлар жоғары концентрацияда

A

ферменттің нәруызды молекуласының денатурациялануын туғызады

76
Q

арнайы ингибиторлар қолданылуы

A

ферменттің әсер ету механизмін анықтауда, белсенді орталығының белгілі бір топтарын бұғаттайтын заттар-арнайы ингибиторлар қолданылады

77
Q

кең қолданылатын дәрілік препарат қайтымсыз ингибитор ретінде

A

аспирин

78
Q

простагландирдер реакциясы өнімдерінің түзілуін төмендеуі

A

қабынуға қарсы стероидті емес препарат аспириннің фармакологиялық әсеоі арахидон қышқылынан протагландиндер түзілуі реакциясын катализдейтін циклоокигеназа ферментінің ингибирленуі арқылы қамтамасыз етіледі, нәтидесінде аспириннің ацетил қалдығы циклооксигеназа суббірліктерінің ьірінің ұшындағы бос NH2 тобына қосылады, бұл протагландиндер реакция өнімдерінің түзілуін төмендетуге әкеледі

79
Q

белсендіргіштер байланысады

A

белсенді орталықпен не одан тыс байланысуы мүмкін

80
Q

белсенді орталыққа әсер ететін белсендіргіштер

A

металл иондары, коферменттер, субстрат

81
Q

металдың көмегімен белсендірілу механизмдері

A

1) белсенді орталықтың катализдік аймағының құрамына кіреді
2) субстратпен кешен түзеді
3) субстрат пен фермент белсенді орталығы арасында көпірлер пайда болады

82
Q

субстрат белсендіргіш ретінде

A

субстрат концентрациясы артса, реакция жылдамдығы да артады, субстрат қанығу концентрациясына жеткенде бұл жылдамдық өзгермейді

83
Q

ферменттің ковалентті модификациясы жүреді

A

белсендіргіш ферменттің белсендіру орталығынан тыс байланысатын болса

84
Q

ферменттер қолдану аясы

A

медицинада, диагностикада, терапияда, бірқатар заттарды анықтауда реагент ретінде

85
Q

несеп пен қандағы глюкозаның мөлшерін

A

глюкозооксидаза

86
Q

несеп пен қандағы несепнәр мөлшерін анықтауда

A

уреаза

87
Q

дегидрогеназалар

A

субстраттарды, мысалы, пируватты, лактатты, этил спиртін табады