ΦΑΡΜΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Flashcards
Ανεπιθυμητες ενεργειες κορτικοστεροειδων
Tόσο τα φυσικά γλυκοκορτικοστεροειδή όσο και τα συνθετικά τους παράγωγα, σε ισοδύναμες δόσεις, έχουν ισόβαθμες ανεπιθύμητες ενέργειες. Έτσι, η μακροχρόνια κυρίως χορήγηση μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες, από τις οποίες οι κυριότερες είναι: ιατρογενές σύνδρομο Cushing, κατακράτηση νατρίου και ύδατος, υποκαλιαιμία, υπέρταση, οστεοπόρωση, πεπτικό έλκος, ψυχωσικές εκδηλώσεις, αύξηση ενδοφθάλμιας πίεσης και γλαύκωμα, καταρράκτης, ευαισθησία στις λοιμώξεις και εξάπλωση μικροβιακών φλεγμονών, αναστολή σωματικής ανάπτυξης στα παιδιά (παρακολούθηση του ύψους σε περίπτωση παρατεταμένης αγωγής), καλοήθης ενδοκρανιακή υπέρταση, απορρύθμιση σακχαρώδη διαβήτη, αναστολή της φλοιοεπινεφριδικής λειτουργίας, συγκάλυψη οξείας χειρουργικής κοιλίας (αθόρυβη περιτονίτιδα σε περιπτώσεις διάτρησης).
Μπορεί να συγκαλύψουν κλινικά σημεία λοιμώξεων, να επιδεινώσουν συστηματικές μυκητιασικές λοιμώξεις ή να ενεργοποιήσουν λανθάνουσα αμοιβάδωση.
Ποια γλυκοκορτικοειδη χρησιμοποιουνται στη θεραπευτικη;
Στη θεραπευτική χρησιμοποιούνται τα φυσικά γλυκοκορτικοστεροειδή και κυρίως η κορτιζόλη ή υδροκορτιζόνη (και το συνθετικό της παράγωγο κορτιζόνη), καθώς και τα συνθετικά πρεδνιζόνη, πρεδνιζολόνη, μεθυλοπρεδνιζολόνη, τριαμσινολόνη, παραμεθαζόνη, βηταμεθαζόνη και δεξαμεθαζόνη. Όλα τα συνθετικά παράγωγα έχουν τις ίδιες βιολογικές ιδιότητες και διαφέρουν μόνο ποσοτικώς ως προς την απόλυτη δοσολογία. Mε βάση τη δόση είναι περισσότερο ισχυροί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες σε σύγκριση με τα φυσικά κορτικοστεροειδή. Τα γλυκοκορτικοειδή μπορούν να χορηγηθούν παρεντερικώς, από του στόματος, τοπικά και δια της εισπνοής από το στόμα ή ρινική και έχουν κατασταλτική δράση στον άξονα με οποιαδήποτε οδό και αν χορηγούνται.
Σε ποιες κατηγοριες μπορουν να ταξιμομηθουν τα γλυκοκορτικοστεροειδη;
Mε βάση τον βαθμό ικανότητας καταστολής του άξονα YYE τα γλυκοκορτικοστεροειδή μπορούν να ταξινομηθούν:
α) στα βραχείας δράσης (κορτιζόλη) με χρόνο υποδιπλασιασμού < 12 ωρών.
β) στα μέσης διάρκειας δράσης (πρεδνιζόνη, πρεδνιζολόνη, μεθυλοπρεδνιζολόνη, τριαμσινολόνη), των οποίων η κατασταλτική δράση στον άξονα YYE διαρκεί 12-36 ώρες και
γ) στα μακράς δράσης (παραμεθαζόνη, βηταμεθαζόνη, δεξαμεθαζόνη), που έχουν χρόνο ανασταλτικής δράσης στον άξονα YYE > 48 ωρών.
Ανεπιθυμητες ενεργειες στατινων
Οι Στατίνες μπορεί να προκαλέσουν κυρίως συμπτώματα από τους μυς, αύξηση των ηπατικών ενζύμων και σπάνια Σ. Διαβήτη.
Πιθανώς αυξάνουν τον κίνδυνο αιμορραγίας στον εγκέφαλο, όμως επειδή μειώνουν πολύ τον κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, τα συνολικά εγκεφαλικά είναι πολύ μειωμένα.
Στατινες και Σ. Διαβητης:
Οι Στατίνες προκαλούν εμφάνιση νέου Σ. Διαβήτη σε 1 ως 2 ανά 1000 ανθρώπους ανά έτος.
Η Πραβαστατίνη εμφανίζει τον μικρότερο κίνδυνο και η Ροσουβασττίνη τον μεγαλύτερο κίνδυνο Σ. Διαβήτη.
Χορηγούμε όμως τη Στατίνη, γιατί το όφελος που προκαλεί από την μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων, είναι πολύ μεγαλύτερο από τον κίνδυνο δημιουργίας Σ. Διαβήτη από αυτήν.
Στατινες και μυικα συμπτωματα:
1.Ασυμπτωματική αύξηση της Κρεατίνης Κινάσης ή CK : Η CΡK είναι ένζυμο που υπάρχει κυρίως σε ιστούς που καταναλώνουν πολλή ενέργεια, όπως οι σκελετικοί μυς (ισοένζυμο CK-ΜΜ), η καρδιά (ισοένζυμο CK-ΜΒ) και ο εγκέφαλος (ισοένζυμο CK-ΒΒ).
Όταν υπάρξει βλάβη αυτών των ιστών η CΡK διαρρέει στο αίμα. Η ανώτερη φυσιολογική τιμή της στο αίμα αφορά την CK-ΜΜ των σκελετικών μυών, και είναι περίπου τα 300 U/L για άντρες και τα 200 U/L για γυναίκες, μετά από 7ήμερη αποχή από άσκηση.
2.Με συμπτώματα από τους μυς (μυαλγία, κράμπες, αδυναμία, εξάντληση κλπ.) που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της λήψης της Στατίνης, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι οφείλονται στη Στατίνη (αυτά λέγονται SAMS – Statin Associated Muscle Symptoms) και εμφανίζονται περίπου στο 10% -20% όσων λαμβάνουν Στατίνη.
Τα SAMS εμφανίζονται σε μεγάλους μυς, είναι συνήθως αμφοτερόπλευρα, μπορεί να συνυπάρχει μικρή αύξηση της CK και πιθανολογείται ότι αυτά προκαλούνται με την ιδέα ότι θα συμβούν (nocebo effect).
Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια διαγνωστική δοκιμασία για την διάγνωση των SAMS. Αν μπορούσαμε στην καθημερινή μας πρακτική να χορηγήσουμε ψευδοφάρμακο ίδιας μορφής με τη λαμβανόμενη Στατίνη, ίσως θα μπορούσε να διευκρινιστεί η αιτία των SAMS.
Πάντως τα SAMS από Στατίνη είναι μόνο 0.5% ως 1% περισσότερα συγκριτικά με αυτά από ψευδοφάρμακο.
Αν η βιταμίνη D είναι χαμηλή (< 20 ng/mL) στο αίμα, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης SAMS.
- Μυαλγίες (πόνοι στους μυς) με αύξηση της CK, αλλά < 5πλάσιο του ανώτερου φυσιολογικού ορίου. Αυτές εμφανίζονται περίπου σε 1 ανά 666 ανά έτος.
4.Μυοπάθεια (ανεξήγητοι πόνοι ή/και αδυναμία στους μυς) και αύξηση της CK > 10πλάσιο του ανώτερου φυσιολογικού ορίου. Αυτή εμφανίζεται περίπου σε 1 ανά 7.500 ανά έτος.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για μυοπάθεια και ραβδομυόλυση, είναι ο υποθυρεοειδισμός χωρίς θεραπεία, η νεφρική ανεπάρκεια, η προϋπάρχουσα μυϊκή νόσος, η χαμηλή Βιταμίνη D κλπ.
Ο μικρότερος κίνδυνος για μυοπάθεια υπάρχει με τη χορήγηση Φλουβαστατίνης και Πραβαστατίνης.
- Ραβδομυόλυση. Αυτή είναι βαρειά μυοπάθεια με αύξηση της CK > 40πλάσιο του ανώτερου φυσιολογικού ορίου. Αυτή εμφανίζεται περίπου σε 1 ανά 50.000 ανά έτος και προκαλεί μυοσφαιρινουρία, οξεία νεφρική βλάβη (ΑΚΙ) και θάνατο.
Στατινες και ηπατικη βλαβη:
Οι Στατίνες αυξάνουν ελαφρώς (κάτω από 120 U/L) τα ηπατικά ένζυμα (Τρανσαμινάσες SGPT, SGOT και γGT) σε ποσοστό περίπου 1.2%, χωρίς καμιά κλινική σημασία.
Σοβαρή ηπατοτοξικότητα συμβαίνει περίπου σε 1 ανά 100.000 ανθρώπους που λαμβάνουν Στατίνη.
γλυκοκορτικοειδη και κυτταρα του αιματος :
Τα κορτικοστεροειδη αυξανουν την περιεκτικοτητα του αιματος σε αιμοσφαιρινη και ερυθρα αιμοσφαιρια πιθανως μεσω της επιβραδυνσης της ερυθροφαγοκυτταρωσης. Αυτή η επίδραση καταδεικνύεται από την εμφάνιση πολυκυτταραιμίας στη νόσο Cushing και ήπιας νορμοχρωμικής αναιμίας στη νόσο του Addison. Τα κορτικοστεροειδη επηρεαζουν επισης τα κυκλοφορουντα λευκα αιμοσφαιρια.Η θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή έχει ως αποτέλεσμα αυξημένα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα στο αίμα ως αποτέλεσμα αυξημένου ρυθμού εισόδου από τον μυελό και μειωμένου ρυθμού απομάκρυνσης από το αγγειακό διαμέρισμα. Αντίθετα, τα λεμφοκύτταρα, τα ηωσινόφιλα, τα μονοκύτταρα και τα βασεόφιλα μειώνονται σε αριθμό μετά τη χορήγηση γλυκοκορτικοειδών.Μια εφάπαξ δόση κορτιζόλης έχει ως αποτέλεσμα 70% μείωση των λεμφοκυττάρων και 90% μείωση των μονοκυττάρων, που εμφανίζεται 4 έως 6 ώρες μετά τη θεραπεία και επιμένει για περίπου 24 ώρες. Στη συνέχεια, ο αριθμός των κυττάρων αυξάνεται 24 έως 72 ώρες μετά τη θεραπεία. Η μείωση των λεμφοκυττάρων, των μονοκυττάρων και των ηωσινόφιλων γενικά πιστεύεται ότι είναι συνέπεια της ανακατανομής αυτών των κυττάρων, αν και ορισμένα λεμφοκύτταρα υφίστανται επίσης απόπτωση που προκαλείται από γλυκοκορτικοστεροειδή.Τα Τ λεμφοκύτταρα είναι πιο ευαίσθητα στην απόπτωση που προκαλείται από γλυκοκορτικοειδή από τα Β λεμφοκύτταρα και οι υποπληθυσμοί των Τ-κυττάρων διαφέρουν ως προς την ευαισθησία τους στα γλυκοκορτικοειδή. Μια μείωση στα βασεόφιλα συμβαίνει με έναν άγνωστο μηχανισμό.
Τοξικοτητα απο παρακεταμολη
Η ακεταμινοφαινη απορροφάται γρήγορα από τη γαστρεντερική οδό και φτάνει σε θεραπευτικά επίπεδα σε 30 λεπτά έως 2 ώρες.Τα επίπεδα υπερδοσολογίας κορυφώνονται σε 4 ώρες, εκτός εάν άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να καθυστερήσουν τη γαστρική κένωση, όπως η ταυτόχρονη λήψη ενός παράγοντα που επιβραδύνει τη γαστρική κινητικότητα ή εάν η ακεταμινοφαίνη είναι σε μορφή παρατεταμένης αποδέσμευσης.Η ακεταμινοφαίνη έχει χρόνο ημιζωής αποβολής 2 ώρες, αλλά μπορεί να φτάσει τις 17 ώρες σε ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία. Μεταβολίζεται από το ήπαρ, όπου συζευγνύεται με μη τοξικούς, υδατοδιαλυτούς μεταβολίτες που απεκκρίνονται στα ούρα.
Η κλινική πορεία της τοξικότητας από ακεταμινοφαίνη χωρίζεται σε τέσσερα στάδια.
Κατά το πρώτο στάδιο (30 λεπτά έως 24 ώρες), ο ασθενής μπορεί να είναι ασυμπτωματικός ή μπορεί να έχει έμετο.
Στο δεύτερο στάδιο (18 ώρες έως 72 ώρες), μπορεί να υπάρχει έμετος συν πόνος στο δεξιό άνω τεταρτημόριο και υπόταση.
Στο τρίτο στάδιο (72 ώρες έως 96 ώρες), η ηπατική δυσλειτουργία είναι σημαντική με νεφρική ανεπάρκεια, πηκτικές παθήσεις, μεταβολική οξέωση και εγκεφαλοπάθεια. Τα συμπτώματα του γαστρεντερικού (GI) επανεμφανίζονται και ο θάνατος είναι πιο συνηθισμένος σε αυτό το στάδιο.
Το τέταρτο στάδιο (4 ημέρες έως 3 εβδομάδες) χαρακτηρίζεται από ανάκαμψη (βελτιωση).
Τι ελεγχω πριν δωσω κορτικοστεροειδη ;
γαστροδωδεκαδακτυλικό έλκος, ιδιαίτερα αν συνδυάζονται με ΜΣΑΦ,
απλός οφθαλμικός έρπητας,
γλαύκωμα,
εκσεσημασμένη οστεοπόρωση,
σακχαρώδης διαβήτης,
ψυχώσεις,
αμέσως πριν και μετά από προφυλακτικό εμβολιασμό,
καρδιοπάθεια ή υπέρταση με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια,
συστηματική μυκητίαση,
φυματίωση,
σοβαρή νεφροπάθεια,
λοιμώδη νοσήματα,
αιμορραγική διάθεση.
Αλληλεπιδρασεις κορτικοστεροειδων με αλλα φαρμακα
Mε φαινυτοΐνη, φαινοβαρβιτάλη, εφεδρίνη και ριφαμπικίνη μειώνεται η δραστικότητά τους, ενώ με οιστρογόνα ενισχύεται.
Tο οινόπνευμα και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ενισχύουν την ελκογόνο δράση τους.
Mε καλιοπενικά διουρητικά ενισχύεται η υποκαλιαιμία,
ενώ με δακτυλίτιδα αυξάνεται ο κίνδυνος τοξικού δακτυλιδισμού (από καλιοπενία).
Mειώνουν ή ενισχύουν τη δράση των κουμαρινικών αντιπητικών.
Σε διαβητικούς ασθενείς απαιτείται αύξηση της δόσης της ινσουλίνης ή και των αντιδιαβητικών, διότι τα κορτικοειδή προκαλούν υπεργλυκαιμία και απορρυθμίζουν τον σακχαρώδη διαβήτη.
Mπορεί να προκαλέσουν μειωμένη ανταπόκριση σε εμβολιασμούς εξαιτίας της επίδρασής τους στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα αντιχολινεστερασικά να διακόπτονται τουλάχιστον 24 ώρες πριν την έναρξη χορήγησης γλυκοκορτικοστεροειδών.
Κινολονες ανεπιθυμητες ενεργειες
- τενοντοπαθεια (Ο Αχίλλειος τένοντας προσβάλλεται συχνότερα, με τον έντονο και αιφνίδιο πόνο να είναι μια χαρακτηριστική κλινική εικόνα)
2.αορτικο ανευρυσμα και διαχωρισμος
3.περιφερικη νευροπαθεια
4.αποκολληση αμφιβληστροειδους
5.παραταση QTc και καρδιακες αρρυθμιες
6.γαστρεντερικες παρενεργειες (Ναυτία, έμετος, διάρροια και διαταραχές της γεύσης έχουν αναφερθεί ότι εμφανίζονται σε έως και 20% των ασθενών που λαμβάνουν θεραπεία με φθοριοκινολόνες. Όπως όλα τα αντιβιοτικά, οι φθοριοκινολόνες ενέχουν κίνδυνο μόλυνσης από Clostridium difficile). - Υπεργλυκαιμια και υπογλυκαιμια
- Παρενεργειες στο ΚΝΣ (zalh, aypnia kai ponokefalo, πολλές από τις πιο σοβαρές αντιδράσεις του ΚΝΣ φαίνεται να οφείλονται στη μεταβολική αλληλεπίδραση με τη θεοφυλλίνη που μειωνουν τον ουδο των επιληπτικων κρισεων).
ΑΕ ΜΣΑΦ
Gastrenteriko:ναυτια, ανορεξια, gastrikos erethismos, πεπτικα ελκη, γαστρικη αιμορραγια, οισοφαγιτιδα
Νεφρικο: katakrathsh Na kai nerou, oidhma, XNA, θηλοειδης νεκρωση
Καρδιαγγειακο: αυξηση αρτηριακης πιεσης, αυξηση ρισκου μυοκαρδιακου εμφρακτου ειδικα με αναστολεις COX-2, CHF
Hπαρ: αυξημενες τρανσαμινασες, ηπατικη ανεπαρκεια (σπανια)
ΚΝΣ: κεφαλαλγιες,εμβοες, συγχυση, ιλιγγος
Aima: αιμορραγια, θρομβοκυτταροπενια, αιμολυτικη αναιμια, ουδετεροπενια
Αλλα: paroxinsi asthmatos, rinitida, rinikoi polypodes, dermatika exanthimata, knismos, aggioidima.
ποιες κατηγοριες αντιθρομβωτικων φαρμακων εχουμε;
αντιαιμοπεταλιακα και αντιθρομβωτικα
μηχανισμος δρασης αντιπηκτικων;
Τα αντιπηκτικά φάρμακα δρουν στους παράγοντες της πήξεως με τελικό αποτέλεσμα να μην σχηματιστεί το πλέγμα του ινώδους και ο τελικός στέρεος θρόμβος.
