Week 1 Flashcards
Waar moet je je als arts voor inzetten bij de maatschappelijke verantwoordelijkheid?
- inzet voor prevalentie: gezondheidsbevorderaar
- inzet voor participatie: patient ondersteuner
- inzet voor veilige, doelmatige, toegankelijke en duurzame zorg: kwaliteitsverbeteraar
Naar welke vragen wordt er gekeken bij public health?
- hoe staat het met de volksgezondheid? belangrijke gevaren/deelproblemen, determinanten?
- hoe stel je dat vast? hoe kunnen we de volksgezondheid meten en analyseren (diagnostiek)?
- Hoe kunnen we de volksgezondheid verbeteren (‘therapie’)
Welke factoren dragen bij aan de ziektelast + voorbeeld per groep?
- gedrag:
- roken
- ongezonde voeding
- weinig bewegen
- alcohol
- persoonsgebonden:
- hoge bloeddruk
- hoge bloedsuikerspiegel
- overgewicht
- cholesterol
- lage botdichtheid
- arbeid:
- stoffen/omgeving
- psychische belasting
- fysieke belasting
- milieu:
- buitenmilieu
- binnenmilieu
Welke 2 factoren zijn bepalend voor hoeveel ziektelast iets veroorzaakt?
- prevalentie van risicofactoren
–> veel voorkomend, hoge populatie attributie fractie - hoogte van relatief risico
–> hoe hoog is het risico op ziekte X als je Y doet tov als je Y niet doet
Naar welke punten wordt gekeken om de diagnostiek van volksgezondheid te bekijken?
- voorkomen van ziekte en aandoeningen
- sterfte en doodsoorzaken
- functioneren en kwaliteit van leven
- samengestelde volksgezondheid maat: DALYs
Welke bronnen worden gebruikt in de volksgezondheid?
- ziekte en aandoeningen –> borgregistratie + epidemiologisch onderzoek
- functioneren en kwaliteit van leven –> gezondheidsenquetes
- sterfte en doodsoorzaken –> bevolkings- en doodsoorzaken register
Met welke 2 begrippen kan je kijken naar ziekte en aandoeningen?
- incidentie = aantal nieuwe gevallen in bepaalde periode
- prevalentie = aantal bestaande gevallen in de populatie
Wat zijn de ziektes met de hoogste incidentie?
- infectie bovenste luchtwegen
- maag-darm stelsel
- infectie onderste luchtwegen
- letsel door prive/sportongevallen
influenza
Wat zijn de ziektes met de hoogste prevalentie?
- nek- en rugklachten
- artrose
- angststoornissen
- diabetes
- virusstoornissen
Doodsoorzaken:
- hoeveel mensen jaarlijks dood in Nl
- levensverwachting bij geboorten:
* man
* vrouw
- hoeveel jaar in goede ervaren gezondheid
* man
* vrouw
- hoeveel mensen jaarlijks dood in NL: 170 duizend
- levensverwachting bij geboorten:
- man: 80 jaar
- vrouw: 83 jaar
- hoeveel jaar in goede ervaren gezondheid
- man: 63 jaar
- vrouw: 62 jaar
ICF model: Vanuit welke niveau’s kan er gekeken worden waar ziekte invloed op kan hebben?
- functies en anatomische eigenschappen van stoornissen
- activiteiten en beperkingen
- participatie problemen
Welke begrippen worden gebruikt om het berekenen van begrip ziektelast
(samengestelde volksgezondheid maat)
YLL = years of life lost = verloren levensjaren door sterfte
YLD = years lived with disability = verloren gezonde jaren door beperking en handicaps
DALYs = disability adjusted life years = YLL + YLD
Wat zijn de top 10 ziektes in NL in DALYS?
- coronaire hartziekten
- beroerte
- DM
- COPD
- artrose
- longkanker
- letsel door privé-, arbeid- en sportongevallen
- dementie
- Nek- en rugklachten
- Angststoornsisen
Wat is de achtergrond van hoge ziektelast?
- hoge incidentie van sterftegevallen
- sterfte op relatief jonge leeftijd
- hoge prevalentie (incidentie x duur) van beperking en handicap
- ernst van beperking en handicaps
Wat is een belangrijk probleem in NL als je kijkt naar het vergelijke van gegevens?
Gezondheidsverschillen: vrouwen
- hoogopgeleide vrouwen vs laagopgeleide vrouwen (basisonderwijs):
* 20 jaar verschil in goed ervaren gezondheid (hoog beter dan vrouw)
* levensverwachting 86 vs 80 jaar (hoog vs laag)
Hoe staat NL tov andere europese landen?
Mannen: boven EU gemiddelde
Vrouwen: op EU gemiddelde
Wat houdt the great acceleration in?
The great acceleration = geologische verandering doe normaal tientallen jaren duren zijn nu in 140 jaar gedaan
Wat betekend planetairy health?
Planetairy health = wat is de impact van de door de mens veroorzaakte veranderingen in de natuurlijke systemen op aarde en wat is daarvan het effect op de gezondheid van d eens
Welke invloeden van klimaatveranderingen op de gezondheid van mensen zijn er?
- toename algemene temperatuur –> hittegolven:
- zonnesteek
- excacerbatie hart- en vaatziekten, longziekten
- hitte effect versterkt door: hitte eiland effect
- extreem weer: overstromingen, stormen en natuurbranden
- direct: doden en gewonden
- indirect: watervervuiling, verlies huis, beschadiging infrastructuur
- luchtvervuiling door verander fossiele brandstoffen en bosbranden:
- toename allergenen
- exacerbatie hart- en vaatziekte en longziekte, allergieën, zwangerschapsuitkomsten
- infectieziekten door meer overstromingen, stormen, verandering in neerslag en (lagere) warmere seizoenen
- uitbreiden geografische verspreiding (vb van muggen)
- meer infectie ziekten
Wat zijn indirecte gezondheidsgevolgen van klimaatveranderingen?
- voedselzekerheid
- mentale gezondheid
- migratie, ontheemding, maatschappelijke onrust
Hoe is onze leefomgeving veranderd?
- biodiversiteit verlies
- stijgende temrpatuur
- stijgende zeepspiegel
- ontbossing
- verzuring van oceaan
- vervuiling van bodem, lucht en water
- meer extreme weersomstandigheden
Wat zijn kwetsbare landen voor gevolgen van klimaatveranderingen?
- Afrika
- Azie
- Zuid-Amerika
Wat zijn kwetsbare groepen voor de gevolgen van klimaatveranderingen?
- armen
- migranten
- daklozen
- vrouwen
- ouderen
- inheemse bevolking, mensen van kleur, queer community
- kinderen
- chronische ziekten
Wat betekend mitigatie?
Mitigatie = voorkomen van verdere klimaatveranderingen door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen
* vb overstap naar groene energie
Wat betekend adaptatie?
Adaptatie = verminderen van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering (paraatheid)
* vb nationaal hitteplan
Wat betekend co-benefits?
Co-benefits = klimaat beleid inzetten leidt tot betere natuur + voordeel van de (gezondheid) van de mens –> biedt gezondheidskansen
Wat zijn voorbeelden van interventies in de co-benefits?
- actieve mobiliteit: luchtvervuiling omlaag
- voeding en leefstijl –> meer groente eten –> beter voor milieu + minder hart- en vaatziekten
- groene steden –>CO2 vangen + betere luchtkwaliteit
- verbetering luchtkwaliteit –> klimaat en gezondheid verbetert
- toegang tot anticonceptie en gezinsplanning
Geoffrey Rose had aangeven dat er 2 vragen voor een probleem gesteld kunnen worden, welke zijn dat?
1e vraag: causes of cases (vb waarom hebben mensen een hoge bloeddruk?
2e vraag: causes of incidence (vb. waarom hebben sommige populaties een hogere bloeddruk dan andere)
Wat houdt stap 1 van Rose’s paradigma in?
stap 1: het verband tussen blootstelling en response
- ziet een langzame toenemend verband
Wat houdt stap 2 van Rose’s paradigma in?
Stap 2: berekenen in elke categorie van de blootstelling het relatief risico en attributieve fractie
Wat betekend relatief risico + hoe bereken je het?
Relatief risico = het absoluut risico op sterfte van de ene groep (met risicofactor) / absoluut risico op sterfte in andere groep (zonder risicofactor)
RR = R1/R0
Wat betekend attributieve fractie + hoe bereken je het?
Attributieve fractie (AF) = welke fractie van sterfte van de blootgestelde groep is te wijten aan de blootstelling zelf
AF = (RR - 1) / RR
Wat houdt stap 3 van Rose’s paradigma in?
Stap 3: wat is de verdeling van blootstelling in de populatie?