W2: De Late Middeleeuwen (H11) Flashcards
Grote Hongersnood (great famine)
- 1000 - 1300 –> warmer klimaat dan normaal
- 1300 –> klimaat verandert naar kouder en natter (little ice-age)
- 1315 - 1322: hongersnood in Europa
Sociale Consequenties van de agrarische crisis door veranderende klimaat
- hele dorpen werden achtergelaten in de Lage Landen en Schots-engelse grenzen (homestead abandonment)
- afname van de populatie
O mensen stelde het trouwen uit
–> afname babys
–> sterfte veroorzaakt door honger en ziektes - verhongerende mensen reageren hun woede af op de rijke, joden en speculanten
- internationale karakter van de handel zorgde ervoor dat als er in het ene land een ramp was, er grote complicaties in andere landen kwamen
O werkeloosheid overal zorgde ervoor dat mensen vielen in criminaliteit - overheden probeerde het op te lossen maar resulteerde in niks
Zwarte Dood (builenpest)
Hoewordt het verspreid en wanneer in EU
- voor het eerst in EU in 1337
- Pathologie
O verspreid door vlooien die op geïnfecteerde ratten leefde
O vaak direct van mens op mens maar ook van vlooienbijten
–> verspreiden dus snel
Hoe kon het snel de Zwarte Dood (builenpest) snel verspreiden
wanneer voor het eerst in EU
- in 1337 schepen brengen plaag van Kaffa naar Messina vanwaar het naar Sicilië en andere delen van Italië verspreidde. In Lente ook in Duitsland
–> vanuit Du naar heel Europa - condities voor verpreiden in EU waren ideaal:
O mensen waren al verzwakt door de hongersnood en lage standaarden van persoonlijke hygiëne
O de associatie tussen vlooien en ratten en de plaag was onbekend
O 1/3 bevolking dood bij eerste golf - plaag kwam sporadisch terug tussen 1360-1400 en in latere eeuwen ook
Verzorgen van de zieken
- veertiende eeuwse literatuur duidt op dat mensen wisten dat ht van mens op mens kon worden overgegeven
- meeste behandelingen focuste op reinigen van lichaamssappen en de lucht van gif
- veel kritiek op de geestelijke maar deze waren wel degene die voor de zieke zorgde
–> hun sterftecijfer was dan ook fenomenaal hoog - rijke mensen vluchten uit steden naar platteland (kan voor snellere verspreiding zorgen)
- sommige steden werden dichtgegooid en zieke werden in quarantaine gegooid
Giovanni Boccaccio
- beschreef de loopbaan van de ziekte in Florence
–> hij merkte op dat de ziekte van mens op mens werd overgegeven
Gevolgen van de plaag op verschillende gebieden
-
economische gevolgen
O Door grote afname van de bevolking minder vruchtbare grond werd verlaten en mensen gingen zich specialiseren in verschillende vormen van landbouw
O Plaag zorgde voor inflatie maar door tekorten aan arbeidskrachten konden werknemers hogere salarissen vragen
–> overlevers kregen dus uiteindelijk een hogere levensstandaard -
religieuze gevolgen
O mensen dachten plaag = straffen van god voor het kwade in zich
–> mensen gingen vromer leven en sommige werden flagellanten
–> internationale karakter van middeleeuwse cultuur verzwakt –> maakte ruimte voor kerkscheuring -
Culturele gevolgen
O Literatuur en kunst in de late middel eeuwen laat zien dat mensen een ziekelijke angst voor de dood hebben.
O nieuwe golf in het stichten van universiteiten en nieuwe Colleges op oude universiteiten
–> verklaart het tekort aan priesters
–> vaak locale of nationale achterban
Honderdjarige Oorlog
- in 1337-1453
- Engeland vs Frankrijk
Oorzaken:
- opvolging van de Franse Troon
O veel gaan over hertogdom Aquitaine
O Eleanor van Aquitaine trouwt koning Henry II (Engeland) in 1152 na Verdrag van Parijs 1259
O –> EN ‘dienaar’ van FR
Directe politieke oorzaak van de oorlog:
- Wie moet de Franse troon krijgen na Charles IV, enige levende zoon van Philip the Fair, van Frankrijk nadat Charles IV kinderloos dood ging
- Edward III goede kandidaat (zoon van zus Charles IV) –> afgewezen door Franse edelen: Salic Law
–> Kroon gaat naar neefje van Philip the Fair: Philip VI of Valois
–> in 1329 neemt Philip VI het hertogdom van Aquitaine in beslag
–> Edward III boos want gaat tegen het verdrag van Parijs in (1259)
Honderdjarige Oorlog Engelse successen
- 1337: breekt de oorlog uit met een aantal Franse Zee invallen Engelse kustplaatsen
–> Franse vloot vernietigd - 1346: Engselse longbowmen verslaan de Franse mounted knights bij Crécy. Het Engelse kanon creëerde verdere paniek
- 1356: Engelse verslaan de Franse bij Poitiers, Franse koning wordt gegijzeld voor geld
- 1370-1380: Franse nemen sommige stuken land terug
- 1415: Inval door Engelse koning Henry V hij versloeg de Franse troepen bij Agincourt
–> daarna overwinning bij Normandië - 1419: Engelse waren zo ver als Parijs gekomen
–> Henry V trouwt dochter van Franse Koning (kinderen heir van ENG en FR maar Henry gaat dood)
Joan of Arc
- 1428: Stemmen in hoofd van Joan zeggen:
O dauphin Charles VII moet gekroond worden
(dauphin: oudste zoon van Koning, troonopvolger)
O Engelsen moeten weg uit Frankrijk
O verrassend goed in de Engelse troepen terug laten trekken uit Orléans –>
–> ze wordt co-commander Franse leger - 1429: Charles VII werd als Koning gekroond in Reims
- 1430: Ze wordt opgepakt en verkocht aan Engeland
- 1431: op brandstapel omdat ze ketter zou zijn
- 1440: Fransen nemen Normandië en Aquitaine weer terug in
-1456: door paus ‘‘vrijgesproken’’ van beschuldigingen
Gevolg Honderdjarige oorlog
- oorlog zorgde ervoor dat in beide landen groei van het nationalisme kwam
- Edward III door contante geld noodzaak door oorlog soort gedwongen om wet te tekenen:
–> 1341 hij mag niet meer belasting innen zonder toestemming van het Parlement
Babylon Captivity
- periode 1309 - 1376
- pauzen woonden vaker in Avignon dan in Rome
Bekend voorbeeld:
- geschil tussen koning Philip the Fair (Fr) en Paus Boniface VIII
- pauzene moesten wonen in Avignon ipv Rome
- doel: zodat er toezicht op kerk en haar beleid was (Babylon Captivity) –> slecht voor pauselijke prestige
Grote Kerkscheiding (Great Schism)
- periode 1378 - 1417
- Gregory XI: brengt pauselijke rechtbank terug naar Rome (1377)
- in 1387: Urban VI openlijk kritiek op luxe van geestelijke
gevolg:
- Kardinalen ontsnappen en stellen nieuwe paus aan: Clement VII
Geeft aan dat er een scheiding in de kerk ontstaat en Christendom is verdeeld tot 1417
gevolg scheiding (schism)
- verzwakte het religieuze vertrouwen van christenen –> kerkelijke leiderschap geschil
Krieke denkers over de kerk
Willem of Occam
- Een van de eerste die betoogde dat kerk en staat gescheiden moet zijn
- Ook tegen pausdom en zet vraagtekens bij de connectie tussen ‘rede’ en ‘geloof’
Marsiglio
- Italiaanse advocaat
- Vindt dat staat de grote verenigende macht is in de maatschappij, de kerk moet daar ondersteld aan zijn
Conciliaristen
- mensen die geloofde dat de autoriteit in de Roomse Kerk moest berusten op een algemene raad
Raad bestaat uit: - theologen, leken, geestelijken
- ipv alleen de paus
