Iba't Ibang Teksto Part 2

Question 1

Mga Konsepto ng Tekstong Naratibo

Answer 1

• Isang anyo ng pagpapahayag na may layuning magsalaysay o magkuwneto ng mga pangyayari o kawil ng mga pangyayari.
• Maaaring mahaluan ang pagsasalaysay ng paglalarawan at pangangatuwiran.
• Iniiwasan din dito ang mga maliligoy na salita upang maiangkop ang pagpapahayag sa mga pangyayaring isinasalaysay. Sa paraang ito, nabibigyang-diin ang pangunahing ideya.
• Higit itong nakakaapekto sa damdamin o emosyon ng isang manunulat at mambabasa.

Question 2

Uri ng Tekstong Naratibo

Answer 2

Pormal - May seleksyon at organisasyon.
Di-Pormal - Simpleng kuwentuhang pang-araw araw.

Question 3

Porma ng Tekstong Naratibo

Answer 3

• Pagsasalaysay na Nagpapabatid - Kasaysayan,
  Pakikpagsapalaran,
  Anektoda, Kathang salaysay
• Masining na Pagsasalaysay - Alamat, Pabula, Maikling Kuwento, Dula, Nobela.

Question 4

Pananaw ng Tekstong Naratibo

Answer 4

• Unang Panauhan - Personal ang tono (Ako, akin, kami, natin, tayo)
• Ikatlong Panauhan - May distansya (sila, niya, kanila, siya, nila).

Question 5

Mga Katangian ng Mabisang Tekstong Nagsasalaysay

Answer 5

• Nakapupukaw-pansin sa Pamagat - taglay nito ang pagiging maikli, kawili-wili, kapana-panabik, may misteryo, orihinal at hindi katawa-tawa.
• Ginagamitan ng Sanhi at Bunga - sa pamamagitan nito ay mapagdurugtong-dugtong ang mga pangyayari. Kinakailangan ang angkop na pagtataya sa mga katibayan spang mapatuyan na sanhi at bunga ing pangyayari.
• Tempo - mainam na matukoy din ang tempo na tumurukoy sa bagal o bitis ng mga pangyayan.
• Ayos ng Pagsasalaysay - sa pagkukuwento ay hindi paggamit ng mga flashback o foreshadoeing,
  maiiwasan ong kaya hindi palaging
  kronolohiko o magkakasunod-sunod ang pagsasalaysay.
• Kaisahan - mahalaga ang pagkakaroon ng kaisahan ng tauhan, pook, at pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa kuwento.

Question 6

Mga Gabay sa Pagsulat ng Tekstong Nagsasalaysay

Answer 6

1. Pagpili ng Paksa - sa pagpili ng paksa ay mahalagang dapat maliwanag ang pag-aayos ng mga kaganapan at mga salitang magbibigay ng karagdagang paliwanag o detalye.
2. Panauhan - mahalagang matukoy kung una o ikatlong panauhan ang gagamitin sa pagsasalaysay.
3. Pagtukoy sa iba pang layunin - bukod sa layuning makapagsalaysay ng mga kuwento, mahalagang matukoy ang iba pang layunin Halimbawa, nais bang magturo, manghikayat o manlibang ng mga mambabasa.
4. Gamit na Salita - sikaping ang mga salitang ginagamit ay umaangkop sa mga pahayag, tono, at pananaw na mauunawaan ng mga mambabasa
5. Konsistent - tiyakin ang mga inilalahad na impormasyon, damdamin, pananaw (panauhan), mga salitang ginagamit ay hindi nagbabago sa simula hanggang sa wakas ng salaysay.

Question 7

Nakakatulong
sa pagpapadaloy ng isang tekstong naratibo

Answer 7

Cohesive Devices

Question 8

Pagpapahayag ng Dahilan o Resulta ng Isang pangyayari o Kaganapan

Answer 8

Kaya/Kaya naman, Dahil/Dahil sa/sa mga, Sapagkat, Bunga nito, Dahil dito

Question 8

Pagapapahayag ng Kondisyon-Kinalabasan

Answer 8

Sana, Kung, Kapag, Sa Sandaling, Basta.

Question 8

Pagpapahayag ng Pagbabago ng Paksa o Tagpuan

Answer 8

Gayon pa man/Ganoon pa man, Samantala, Sa kabilang dako/banda, Sa isang banda.

Question 8

Pagpapahayag ng Sabay na Kalagayan o Pangyayari

Answer 8

Kasabay nito/niyan, Kaalinsabay nito/niyan.

Question 8

Pagpapahayag ng Pagbibigay
linaw, Pagbubuod, at Paglalahat

Answer 8

Sa madaling salita/sabi, Bilang paglilinaw, Bilang pagwawakas, Bilang Kongklusyon, Kung gayon, samakatuwid

Question 9

Mga Konsepto ng Tekstong Prosidyural

Answer 9

• Mahalaga ang pagkakaroon ng maayos na pagkakasunod-sunod ng paglalahad ng mga pangyayari upang hindi makalikha ng anomang kalituhan.
• Tumutukoy ang prosidyural sa pagsusunod-sunod ng mga hakbang o prosesong isasagawa. Kinakapaloob nito ang pagbibigay ng direksyon, tuntunin, at maging ang panuto.
• Ginagamit sa pagpapaliwanag ng prosesyo na may pag-iingat na ipinapakita ang mga hakbang habang tinitiyak na walang nakaligtaang hakbang sa kabuuan ng proseso.

Question 10

Mga Katangian ng Tekstong Prosidyural

Answer 10

1. Layunin - dahilan kung bakit gagawin ang isang proseso.
2. Mga Kagamitan - Nakatala ito ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga gamit sa proseso.
3. Metodo - ang mga pamamaraan o serye ng mga hakbang
4. Ebalwasyon - pagsukat sa kinalabasan ng pamamaraan.

Question 11

Tatlong Uri ng Tekstong Prosidyural

Answer 11

Sekwensiyal - Pagsusunod-sunod ng mga pangyayari sa isang salaysay Ginagamit ng mga salitang tulad ng “una, pangalawa, pangatlo, at susunod.”

Kronolohikal - Pagkakasunod-sunod ng mga mahahalagang detalye ayon sa pagkaganap nito. Karaniwang gumagamit ng tiyak na petsa o araw upang ipabatid kung kailan naganap ang mga pangyayari.

Prosidyural - Pag-iisa-isa o enumerasyon ng mga hakbang at proseso upang maipaliwanag ang gawain.

Question 12

Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Tekstong Prosidyural

Answer 12

1. Layunin - tumutukoy sa nais matao ng yong sulatin. Magbigay ng malinaw na panuto upang buong tiwalang maisasagawa ang gawain.
2. Tagatanggap - para kanino ang tekstong isinusulat? Mahalagang malaman ito upang maiangkop ang mga hakbang na isasagawa.
3. Pagkakakilanian - sumusulat ka ba bilang awtoridad o eksperto sa paksa?

Question 13

Mga Gabay sa Pagsulat

Answer 13

1. Karaniwang nang isinusulat ang teksto sa simple at pangkasalukuyang panahon.
2. Tumuon sa pangkalahatan sa halip na sarili (“una, kuhanin mo” sa halip na “una kukuhanin ko”
3. Ang tinutukoy na pangkalahatan ay ang mambabasa
4. Gumamit ng mga salitang nagsasaad ng kilos (putulin, hatiin, tupiin, hawakan, kunin, at iba pa.)
5. Gumamit ng cohesive devices upang mapagdugtong ang mga teksto
   6.Isulat ang pamamaraan sa detalyadong pagkakaayos (maingat na gamitin ang gunting); saan (mula sa itaas pababa); kailan (matapos kumulo).
6. Magdagdag ng detalyadong paglalarawan ng mga bagay (hugis, laki, kulay, dami).

Question 14

Ang Limang Layon - at kanilang mga Cohesive Devices

Answer 14

1. Pagdaragdag -
   Ganoon din/ Gayon din
   At/at saka
   Bilang karagdagan/dagdag pa rito/riyan/roon
2. Kabawasan sa Kabuuan -
   Maliban sa/ sa mga/kay/kina
   Bukod sa/sa mga/kay/kina
3. Halimbawa - Bilang halimbawa Ilan sa mga halimbawa
4. Pag-uugnay ng mga pangungusap o talata -
   Kaugnay nito/niyan
   Ilan sa mga halimbawa
5. Pagsusunod-sunod ng Pangyayari -
   Kasunod nito
   Kasunod niyan

Question 15

Layunin ng Tekstong Impormatibo

Answer 15

a. Maging daluyan ng makatotohanang impormasyon
* Obhetibo ito kaya limitado lamang ang mga di-mauunawang kaisipan sa isang paksa.
* Kailangang magkaroon ng tamang pagsusuri ang mambabasa sa mga impormasyon sapagkat magbibigay ito ng sensitibong paghahanay ng mga kaisipan na madaling paniwalaan ng mambabasa.
* Nagtitiwala ang mambabasa sa tekstong ito sapagkat batid niyang marami at makatotohanan ang mga impormasyon na makukuha sa teksto.

b. Ang pagiging maingat ang isa sa mga katanigang dapat taglayin ng isang mambabasa.

c. Alisin at bigyan ng tamang paglilinaw ang mga katanungan, agam-agam, o pag-aalinlangan na bumabalit sa isipan ng bumabasa hinggil sa paksang tinatalakay.

Question 16

Katangian ng Tekstong Impormatibo

Answer 16

• Naglalahad it ong mga mahahalagang impormasyon, bagong kaalaman, bagong pangyayari, bagong paniniwala, mga bagong impormasyon, at tiyak na detalye.
• Ang mga kaalaman ay nakaayos nang may pagkakasunod-sunod at inilalahad nang buong linaw at kaisahan.
• Karamihan sa mga impormasyon ay patungkol sa mga bagay at pagsang pinag-uusapan
• Nagbibigay ito ng mga impormasyong nakapagpapalawak ng
  kaalaman at nagbibigay-linaw sa mga paksang inilalahad upang mawala ang alinlangan.
• Naglalahad ng mga datos na nakatutulong sa paglilinaw ng mga konsepto.

Question 17

Tekstong Paglalarawan

Answer 17

• Nagtataglay ng impormasyong may kinalaman sa limang pandama: paningin, pandinig, panasa, pang-amoy, at pandama.
• Maaari din nitong paksain ang mga may kinalaman sa pisikal na katangian ng isang tao, lugar, bagay, at pangyayari, Madali itong makilala sapagkat ito ay tumutugon sa tanong na “ano.”
• Sa pamamagitan nito nalilikha sa mambabasa ang isang madetalyeng imahinasyon.
• Pangunahing layunin ng isang tekstong pagialarawan ay ang makabuo ng inang malinaw na biswal, larawan, at imahe upang mapakutang ang pagkakilantan nito.

Question 18

Uring Paglalarawan

Answer 18

1. Karaniwang Paglalarawan
   * Literal at Pangkaraniwang gumagamit ng paglalarawan.
   * Payak o simple lamang ang paggamit ng mga salita upang maibigay ang kaalaman sa nakita, narinig, nalasahan, naamoy, at nararamdaman sa paglalarawan.
2. Teknikal na paglalarawan
   * Pangunahing layunin ng siyensya ang mailarawan nang akma ang anemang dapat at kailangang malaman tungkol sa mundo at kalawakana. Kalimitang gumagamit ang manunulat ng mga ilustrasyong teknikal na sulatin upang makita ng mambabasa ang larawan o hitsura ng inilalarawan.
3. Masining na Pagpapahayag
   * Di-literal ang paglalarawan at ginagamitan ng matatalinghaga o idyomatikong
   pagpapahayag.Malayang nagagamit ang malikhaing imahinasyon upang mabigyan ng buhay ang isang imahen o larawan.

Halimbawa:

Paningin - Kay tangkad mo, para kang poste.

Pandinig - Nabibingi ako sa sobrang hina ng boses mo.

Panlasa - Halos mapaso ang dila ko sa anghang Bicol Express na ulam namin kanina.

Pang-amoy - Masusuka na ako
sa baho ng kanal sa labas.

Question 18

Tekstong Nanghihikayat

Answer 18

Konsepto
* Tumutukoy sa paglalarawan ng tunay o karaniwang pagtanggap sa isang pananaw na narinig at nabasa.
* Ang panghihikayat ay pag-impluwensya damdamin, paniniwala, nais, at pag-uugali ng isang tao sa kaisipan, saloobin,
* Ginagamit ng isang may-akda upang kumbinsihin ang mga mambabasa na tama o tiyak ang kaniyang isinulat.
* Literal na pagtutulay at pagpasa ng paniniwala ng may-akda sa kaniyang mambabasa. Naglalahad ito ng mga pahayag na nakakaakit at nakahhikayat sa damdamin at isipan ng mga mambabasa sapagkat may sapat na ebidensya o katibayan sa paglalahad ng paksa.

Question 19

Layunin ng Tekstong Nanghihikayat

Answer 19

• Maglahad ng isang paksa na may patnubay at totoong datos.
• Subhektibo dahil ang tuon ng paksa ay sariling paniniwala ng may-akda na lohikal na ipinaliliwanag.

Question 20

Mga Estratehiya sa Tekstong Nanghihikayat

Answer 20

• May personal na karanasan
• May katatawanan
• May katotohanan at estadistika
• Sumasagot sa argumento
• May hamon
• May panimula, katawan at kongklusyon.

Question 21

Uri ng Tekstong Pangangatwiran

Answer 21

1. Pasaklaw na Pangangatuwiran - tumutukoy ito sa pagkuhang iba t ibang sitwasyon at obserbasyon upang makabuo ng kongklusyon.
2. Pabuod na Pangangatuwiran - tumutukoy ito sa tiyak na obserbasyon tungo sa paglalahat o pagbibibgay ng pangkalahatang kongklusyon.

Question 22

Mga Paraan ng Pangangalap ng Ebidensya/Katibayan

Answer 22

1. Surbey
   - Pagbuo ng mga tanong na may kaugnayan sa paksang pinag-aaralan.
   - Kinakailangan ipaliwanag ng
   mananaliksik ang metodolohiya o pamamaraan ginagamit sa mga taong kalahok sa surbey.
2. Pagmamasid
   - Tumutukoy sa panonood at pagtingin sa isang sitwasyon. Kinakailangan ang mga bagay na naoobserbahan ay itinatala.
3. Paggamit ng Opinyon
   - Personal na paaghuhusga, pagtataya, paniniwala at kaisipan.
   - Sa paggamit ng opinyon ng mga eksperto ay kinakailangan ng paggamit ng simbolo ng “sipi” kung tuwirang ginagamit ang mga ideya nito.

Question 23

Mga Apela sa Hindi Angkop na Pangangatuwiran

Answer 23

1. Mga Pag-apela sa Tradisyon
   - Paraan ng paglilipat ng totoong isyu sa tradisyon, kaugalian o namamanang kaugalian ng mga tao.
2. Pagtuligsa sa Tao (Ad Hominem)
   - Nangangahulugang para “sa tao” ang terminong Latin an Ad Hominem.
   - Personal itong pambabatikos sa pagkatao ng kalahok sa usapan.
3. Taktika sa Paglihis sa Totoong Isyu (Red Herring)
   - Paglihis ng usapan sa tunay isyung pinag-uusapan na nagbibigay kalituhan sa mga taong kalahok.

Question 24

Tekstong Naglalahad

Answer 24

• Katulad ng ibang uri ng teksto, ang tekstong naglalahad ay nagbibigay rin ng mga datos o impormasyon na maaaring matutuhan ng mambabasa. Gayon pa man, mahalagang maunawaan na ang uri ng tekstong naglalahad ay masusing ipinapaliwanay. ang mga konsepto na nasa isip ng tao na iniuugnay sa isang tiyak na kalagayan.
• Karagdagan pa, tinatawag din itong tekstong nagpapaliwanag o ekspositori.

Question 24

Layunin ng Tekstong Naglalahad

Answer 24

Layon nito na magpaliwanag, maglarawan, at magbigay ng impormasyon ukol sa sanhi at bunga. Karagdagan pa, mahalaga ang pagkakaroon ng organisayon sa nilalmaan ng teksto dahil sa ganitong uri ng sulatin ay ipinapapalagay na dapat ang manunulat ay hindi iniisip na may kaalaman na ang mambabasa bago pa mabasa ang tekstong isinulat.

Question 25

Katangian ng isang Manunulat ng Tekstong Naglalahad

Answer 25

1. Obhetibong nagtatalakay sa paksa.
2. Sapat na mga kaalaman sa paglalahad sa teksto.
3. Malinaw na pagkakahanay ng mga kaisipan o ideya.
4. Lohikal na pagsusuri ng mga kaisipan.

Question 26

Ang Hulwaran ng Organisayon ng Tekstong Naglalahad

Answer 26

1. Depinisyon - Nagbibigay ng kahulugan sa mga salitang di-pamilyar na termino o mga salitang bago sa pandinig.
2. Pag-iisa-isa o Enumerasyon - Nauuri sa dalawa: Simple at
   Komplikadong, na kung saan ay tinatalakay nito ang pangunahaing paksa at pagtalakay sa paraang patalata.
3. Pagsusunod-sunod o Order - Ang paraang ito ay pagsusunod-sunod ng mga pangyayari sa isang paksa upang higit na maunawaan ng mga mababasa ang pagkakaiba ng dalawa o higit pang kaisipan, datos o pangyayari sa inilalahad.
4. Paghahambing at Pagkokontrast - teksto na nagbibigay-diin sa pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawa o higit pang kaisipan, datos o pangyayari.
5. Problema at Solusyon - tinatalakay nito ang isa o ilang suliranin at paglalapat ng kalutasan ang binibigyang diin dito.
6. Sanhi at Bunga - sa hulwarang ito ay gumagamit ng kadahilanan ng isang bagay o pangyayari at mga epekto nito.