HC.7 - Proefdiermodellen in het kankeronderzoek / Doen dieren ertoe? Flashcards
Waarom wordt de muis gekozen als proefdier?
- 97% dezelfde genen als de mens
- Veel genetische defecten bij de mensen die zorgen voor verkeerd aanmaak of geen aanmaak eiwit, zorgen voor dezelfde issue bij muis
- Muis kan makkelijk genetisch gemanipuleerd worden
- Muis is makkelijk te huisvesten en planten zich snel en makkelijk voort
Op welke 2 manieren worden muizen gebruikt in het kanker onderzoek?
- Preklinisch onderzoek: dus testen van nieuwe medicatie
- Tumor biologie, dus opbouwen van algemene kennis
Waar wordt gebruik gemaakt bij preklinisch onderzoek om de tumor na te bootsen bij de muis?
PDTX, patient-derived tumor xenografts
Hoe wordt PDXT gedaan?
- Biopt bij mens
- spuit in muis
- tumor laten groeien en dan die tumor bij andere muizen ook inspuiten
- medicatie testen om controle vs behandelgroep te maken
2 nadelen PDTX?
- Werkt niet voor alle soort tumoren
- Mist de anti- en pro-tumor activiteit van een functioneel humaan immuunsysteem
Wat voor 3 soorten tumorbiologie kennis kan er worden vergaard?
- Kennis over effect van dominant negatieve mutaties (oncogenen)
- Kennis over effect van gendeleties (tumorsuppressorgenen)
- Kennis over effect van puntmutaties
Wat is een transgenic muis?
Een muis waar er onderzoek gedaan wordt naar een oncogeen, om te kijken naar dominant negatieve mutaties. Dus 1 mutatie toevoegen
Wat is een knock-out muis?
Een muis waar onderzoek gedaan wordt naar een tumorsuppressorgen, waarbij er dus gendeletie is, dus geen actieve gen aanwezig, uitgeschakeldW
Wat is een knock-in muis?
Een muis waar onderzoek gedaan wordt naar wat er gebeurd bij puntmutaties, dus naar een actieve mutatie gen kijkt
Hoe wordt een transgene muis gemaakt?
Via reageerbuis wordt het oncogeen dat onder controle is van een promotor in een bevruchte eicel gespoten. De DNA zal dan integreren in het genoom vd bevruchte eicel.
Nadeel: je weet niet waar t dus terecht zal komen
Hoe wordt knock-off / knock-in muis gemaakt?
Een embryonale stamcel wordt geisoleerd uit blastocyst, dan via elektroporatie wordt DNA toegevoegd en dan wordt die eicel teruggeplaatst
Wat is Brittle Hair Disorder Trichothiodystrophy? (TTD)
- Ziekte van extreem versnelde veroudering
- Zit in XPD gen
- Breekbaar haar
Wat gebeurt er bij TTD?
Er is overmaat aan senescence. Door missense mutatie in XPD vindt er binding van P53 aan FOXO4 plaats waardoor cellen niet uit senescence komen en ook geen apoptose kunnen doen. P53 komt namelijk niet meer los van FOXO4 en P53 is nodig voor apoptose om BAX te stimuleren
Wat zou de binding van FOXO4 en P53 alsnog tegen kunnen gaan?
Middel genaamd FOXO4-DRI, hierdoor minder senescence zellen en worden de muizen beter
Wat is de dierexperimentencommissie?
Commissie die alle dierproeven overziet in NL, om te kijken wat de ethische afweging is, om belang van de proef op te wegen tegen het ongerief bij het dier.
Ook toetsen ze of er sprake is van onaanvaardbare schending van de intrinsieke waarde van het proefdier (Integriteit)
Welke uitzonderingen op Wet op dierproeven die dit verbied in NL?
- Als het niet anders kan, (en ook met minder dieren of minder ongerief)
- Als belang groter is dan het ongerief
- Als vergunning
- Als goedgekeurd door dierexperimentencommissie
Wat zijn de 3 R’s/V’s?
Replacement, Reduction en Refinement (Vervanging, Vermindering en verfijning)
Hierbij wordt er gekeken hoe zo een dierenproef beter kan
Hoeveel dierproeven jaarlijks in NL?
bijna 600k
Hoeveel hiervan op muizen en ratten?
Driekwart bijna
Muis: ong 50%
Rat: ong 25%
Hoeveel % van de dierproeven ongerief?
15%-20% free mn muizen bro
Wat zijn de 5 vrijheden van Brambell?
- Vrij van dorst en honger
- Vrij van fysiek ongerief
- Vrij van pijn, verwonderingen en ziekten
- Vrij van angst en stres
- Vrij om natuurlijk gedrag te vertonen
Welke 3 fases heb je binnen de ideeengeschiedenis?
Fase 1: Dieren zijn automaten
Fase 2: Wreedheid tegen dieren is slecht voor de menselijk moraal, maar geen directe plicht tegen dieren, alleen tegen mensen
Fase 3: Dieren doen ertoe, omwille van zichzelf. “kunnen dieren leiden”
Wat is speciesisme?
Voortrekken van de ene soort voor de andere soort, soort van discriminatie
Wat is capabilities approach?
Idee waarbij natuur dreeft naar een doel, laat deze behoefte om te floreren bestaan. Capacities zoals leven, gezonheid, emotie, sociale banden, spel etc.
