H3: KRAAMVROUW Flashcards
Wat zijn invloeden op het fysisch welzijn van de vrouw postnataal?
- pariteit
- uitzetting baarmoeder
- wijze van bevalling
Wat gebeurt er met de vitale parameters bij de kraamvrouw?
BD = normaal ( vergelijkbaar met ZS)
POLS = labiel na P ( traag in rust en snel in inspanning)
TEMP = check up 1-2/ dag ( eerste dagen vaak verhoogd en ook bij borststuwing ( 3-4d) (MOET ONDER 38°C)
ADEM = normaal ( vergelijkbaar met ZS) ( PATHO: zichtbaar bemoeilijkt = mss tromboembolie)
Involutie van de baarmoeder
- Geef weer op welke hoogte tijdens de evolutie de baarmoeder involueerd en
- het gewicht afname
- wat zorgt voor de snelle involutie
Na partus = harde bol thv navel
Na dag 5 = halverwege s-n
NA dag 10 = volledig in bekken
Partus = 1kg
Na 1wk = 500g
Na 2 wk = 300- 350g
Na 6-8 wk = 100-150g + volledig geinvolueerd
Door snelle daling OES en PRO en verminderde bloedtoevoer
Hoe verloopt de controle van de baarmoeder involutie postpartum?
+ Wat zijn eventuele invloeden op de involutie van de baarmoeder?
Eerste dagen frequente controle ( 1ste week = 2-3/dag ) en voornamelijk uitgedrukt in vingers/ cm onder de navel
UITGEZONDERD : postpartum bloedingen
INVLOEDEN: pariteit / meerlingen / uitzetting baarmoeder / BV/FV / blaasontlediging is essentieel
Wat zijn naweeen? Wanneer meest uitgesproken? Wat zijn eventuele behandelingen?
= Contractie gepaard met involutie van de baarmoeder en zijn afwisselingen tussen contractie en relaxatie
- Komen vooral voor tijdens eerste uren en 2-3dagen
- Meest uitgesproken bij multi para en BV ( door oxytocine)
- Blaasontlediging + warmte + buiklig met kussen onder buik verlicht de pijn
- Indien nodig analgetica voor de pijn
Wat gebeurt er met de baarmoeder wand postpartum?
Na 10-15 dagen opnieuw bekleedt met endometrium
Verschilt afhankelijk van BV/FV :
- FV : onder invloed van OES endo opnieuw kunnen opgroeien en kans op ZS voor eerste maandstonden
- BV : onder invloed van lage OES : nog lange tijd atrofisch
Wat gebeurt er met de cervix postpartum?
NA PARTUS = week, gekneusd en oedemateus
NA 1 WK = vaste structuur opnieuw herkenbaar en inwendige opening ( OSTIUM INTERNUM ) = dicht en OSTIUM EXTERNUM blijft voor 1 vingertop toegankelijk
NA 6 WK = volledig normaal
Wat gebeurt er met de vagina postpartum en wanneer controle? welk advies wordt meegegeven rond herstel?
1 ste dag = uitgetrokken, gekneusd en oedemateus
Control = bij elk observatiemoment
Na 3-4 wk = volledig herstel
Advies = bekkenbodem spieren om tonus te herwinnen maar blijft wijder dan voor ZS
Wat is lochia? Waardoor kan dit optreden? Waar wordt op gecontroleerd?
Lochia = bloedverlies door uteruscontraties worden nectrotische weefselresten en bloed uitgestoten
Kan tot 6wk
Controle op 4 aspecten:
- KLEUR =
-> eerste dagen =helder rood(door bloed, deciduaweefsel + amnionen chorionvocht , lanugo, vernix en meconium)
-> 7-8 dagen =roodbruin en roze
-> daarna =bleker en sereuzer( door sereus vocht, deciduaweefsel, erytrho, Leuko en micro-organismen) - GEUR =
->normaal= flets maar niet afstotend
-> sereuze lochia = sterkst - HOEVEELHEID =
->begint= vrij overvloedig maar neemt snel af tot matig rode lochia en kleine hoeveelheid sereuze - CONSISTENTIE =
-> verlies met klonters betekent groter bloedverlies
Hoe gebeurt het herstel van de perineum? Welke controle, behandeling en advies?
Herstel is sterk afhankelijk als er een ruptuur of episiotomie van toepassing is ( pijn vooral eerste week)
CONTROLE: bij hechting dagelijks voor hematoom vorming of infectietekenen ( rumor, dolor, calor of tumor)
BEHANDELING :
normaal goede genezing door vaatrijk gebied + hechtingen meestal resorbeerbaar ( na 2-3wk) of verwijdert na 5 dagen
Niet farmacologisch : ijs, warmte, spoeling en zitbaden / farmacologisch : zalf of pijnstiller
ADVIES : herstel is snel, pijn tijdelijk en BB oefeningen zijn positief voor herstel
Hoe verloopt de herstel van de bekkenbodem?
Kan enkele maanden duren voor volledig herstel door verslapping en rek ( ZS en bevalling)
Situatie zoals bij nullipara nooit meer hetzelfde
Stressincontinentie en verhoogde flatulentie kunnen optreden
Welk advies en behandeling bij bekken pijn en wie heeft risicofactoren? Hoe ontstaat het?
- bekken en ligamenten zijn flexibeler onder invloed van hormonen tijdens de ZS dit kan aanleiding geven tot bekkenpijn tijdens en na ZS
- RISICO? multipariteit, BP tijdens ZS, gebrek aan beweging en kunstverlossing
- behandeling en advies : vroeg mobilisatie en spontaan herstel
Wat gebeurt postpartum met de huid?
- pigmentatie veranderingen tijdens ZS trekken weg ( soms deels niet)
- striae gravidarum verdwijnen niet volledig ( kleur wel van roos paars - zilverwit)
Wat gebeurt er ter hoogte van de borsten postpartum?
EINDE ZS = prolactine stimuleert op gang komen van BV maar placenta hormonen houden deze nog tegen
NA PARTUS = hormonen van de placenta vallen weg
-> Dagelijkse observatie door VV ( BV en conditie van tepels en tepelhof)
DAG 3-4 = fysiologische stuwing ( start pas goed paar dagen na partus)
BIJ FV : lactatieremmer ( ervaring, stuwing en melkverlies wel nog mogelijk)
Herstel van de buikwand en welke factoren spelen een rol in sneller herstel?
Slap na bevalling door uitgetrokken spieren en herstel kan paar maanden duren ( soms nooit meer volledig)
SNEL:
- fysiek voor en na ZS
- algemene spiertonus
- pariteit
- tijden tussen meerdere ZS
- uitzetting baarmoeder
Hoe verandert het gewicht postpartum? Welk advies
NA PARTUS = -5/6kg : door baby, placenta, VW en bloedverlies
NA 1ste WK = -2kg : vochtophoping van einde ZS
- bij normale gewichtstoename zijn overtollige kilos normaal = dieet wordt afgeraden wel een gezonde voeding ( rijk aan ijzer en vitaminen)
- bij BV belangrijk om voldoende te drinken ( 1,5 - 2 l per dag) en regelmatig eten door verhoogde energievraag
Advies rond rust en beweging postpartum + belang van vroege mobilisatie
- evenwicht is belangrijk
- eerste opstaan moet geassisteerd ( kans op duizeligheid)
- vroege mobilisatie belangrijk voor welbevinden, circulatie, maagdarmwerking en varices thv benen
- rust is ook heel belangrijk ( bezoek regel!!)
Waarom is inspectie van de onderste ledematen van belang postpartum
Voor het opsporen van pathologie:
- FLEBITIS = aderontsteking tgv varices ( tgv van verhoogd bloedvolume en verminderde veneuze afvoer door pro tijdens ZS)
- OBSERVATIE PUNTEN:
- pols en temp
- gevoelig, pijn, roodheid kuiten
Teken van HOMANS
Wat is het teken van Homans?
Voor het opsporen van trombose:
Een hand VV lichte druk op knie om been gestrekt te houden en andere hand stevige dorsiflexie uit van de voet
POSITIEF bij pijn aan de kuit
Welke hematologische veranderingen zijn er postpartum + bespreek de bevoegdheid van de VV omtrent bloedafname
- verhoogd BV daalt snel na bevalling
- hierdoor 1ste wk hematocrietwaarde stijgt en hemoglobineconc stijgt
- na een week hemoglobine weer normaal
- 1ste dag = aantal leukocyten stijgt en na 10 dagen weer normaal
-> een laag Hb gehalte na bevalling niet behandeld als klinische toestand ok is
tijdens ZS : VV autonoom beslissen en uitvoeren
Postpartum : VV beslissen maar uitvoeren op doktersvoorschrift
De blaas postpartum : wat gebeurt er? Het belang van mictie postpartum. Welk advies rond pijn bij het urineren?
Eerste dagen: gestuwd, oedemateus en hypotoon ( + tonus verlaagt door evt epidurale)
MICTIE = moeilijk in combo met bekkenbodem en gevoelig perineum + drang ontbreekt om te urineren
Door eerste dagen diurese van 3l/24uur kans op urineretentie, infectie en postpartum bloeding
BELANG : moet spontaan binnen 6-8 uur na partus zoniet dan eenmalige sondage ( zeker bij ruim bloedverlies)
PIJN = van gevoelig perineum of echte blaas pijn ( = urineweginfectie)
Wat bemoeilijkt het op gang komen van defecatie? Welk advies wordt gegeven?
- Lage darmtonus
- slappe buikspieren
- darmlediging voor bevalling
- lage mobiliteit
- angst voor pijn
Advies:
- beweging, vezels en voldoende drinken + na 4 dagen laxerend middel toegediend
Hemorroïden vs anale stuwing
Wat is het belang van moeder-kind binding? Hoe dit bereiken? 3 fases van moeder en kind binding postpartum?
Belang = veilig gevoel + sociaal emotionele ontwikkeling
HOE?
- continue beschikbaarheid van 1 of meer volwassenen geven pasgeborenen gevoel dat basisbehoeftes bereikt zijn
- start preconceptioneel
- skin on skin
—> eerste 24-48 uur minder interesse door uitputting
—> taking in fase : moeder praat veel over de bevalling
—> taking hold fase : moeder neemt meer initiatief
Wat zijn de baby blues? Wanneer komt dit vooral voor? Wat zijn de oorzaken?
= huildagen ( en fysiologisch) of emotionele labiliteit
WANNEER? 1-10 dagen en vooral 4 a 6 (=/ postnatale depressie = 4-6wk)
WAT?
- neerslachtig
- down
- makkelijk overstuur
- prikkelbaar
OORZAKEN?
FYSISCHE
-> snelle hormonale verandering
-> op gang komen lactactie
-> slaapritme
-> ongemakken baringPSYCHISCHE
-> gemis baby in buik
-> aandacht volledig naar baby
-> onzekerheid
Welke routine onderzoeken komen aan bod tijdens de postpartum periode?
DAG 2:
- bloedanalyse: aantal RBC, WBC, Bps + Conc Hb en hematocrietwaarde
- midstream urinetest voor urinecultuuronderzoek
- infectieopsporing
Welke medicaties komen vaak voor na postpartum
VITAMINES: bij ontoereikend voedingspatroon of bij moe en futloosheid
IJZER: bij bloedverlies ( voor anemie te voorkomen)
PIJNSTILLER: naweeen, perineum, borststuzing, etc
RHESUSIMMUNISATIE: na geboorte toediening anti D immunoglobulins ( RHOGAM) best binnen 24 u (tot 72u)
LACTATIEREMMER: (natuurlijk = niet aanleggen en koude kompressen) Cabergoline ( DOSTINEX) uit nood na miskraam of doodgeboorte
Welk advies rond douchen? Advies bij bed bad?
Bij normale vaginale bevalling wanneer in staat (begeleiding wel nodig)
Bij veel bloedverlies of niet in staat
BELANGRIJK = geen zeep voor reinigen van borsten bij bv en geen zeep voor vulvareinigen
Wanneer wordt een spoeling gedaan en welk advies wordt gegeven rond intieme zorg
1ste dag = 2-3 maal
2de dag = 2 maal
Vanaf 3 de dag = 1 maal
Advies: regelmatig spoelen en goed nadrogen bij douchen en baden niet te lang want dat kan perineum verweken
