Filosofie Flashcards
Kern v/d filosofie
+ waarom tot wezen v. iedere universitaire opleiding?
+ verschil tussen filosofie en rest v/d universiteit?
KERN
- ‘waarom’-vragen op hardnekkige/radicale wijze
- meest ultieme vragen/antwoorden
WEZEN IEDERE UNIVERSITAIRE OPLEIDING
- universiteit = vragen op systematische wijze + betrouwbare antwoorden
- bv. biologie: OZ eigenschappen materiële wereld
- filosofie: wat is materie?
VERSCHIL
- filosofie: gehele werkelijkheid en haar dwarsverbanden doorgronden om tot meest fundamentele kennis te komen (incl. kennis over omtrent mogelijkheid v. project zelf)
- andere faculteiten: studie bepaald aspect v/d werkelijkheid (weliswaar systematisch)
- ieder vak is een app, filosofie is het besturingssysteem
Hoe ga je van recht naar filosofie?
- recht = oplossen conflict
- verschillende visies over vrijheid, rechtvaardigheid, gelijkheid…
- leidt tot vragen over menselijke waardigheid, geluk…
- leidt snel naar vragen over het goede, het ware en het ‘zijn’
Waarom is filosofie subversief?
subversief = ontmijnend, ontwrichtend
filosofische ‘waarom’-vraag = verantwoording, legitimering, rechtvaardiging v. bepaalde wetten of zelfs de politieke orde, zélfs politieke machten in vraag stellen
dus: zelfs politieek
Waarom is de apologie van Socrates zo noodzakelijk in de universitaire wereld?
+ wat is de kern v. deze tekst
- herinnert er elke faculteit/discipline aan dat ze eigenlijk minder wijs zijn dan ze denken
- fout v/d politicus waar Socrates mee sprak, vermijden
- stelt zijn geweten tegenover god boven de democratische wet en is bereid ervoor te sterven (cf. religieus fundamentalist vandaag, maar Socrates was filosoof, geen gelovige)
Waarin is filosofie wel en niet bescheiden?
WEL BESCHEIDEN
- tegenover haar eigen kennen/weten
NIET BESCHEIDEN
- tegenover het belang en de noodzaak v. filosofie voor de universiteit, maatschappij en elke concrete persoon
Waarom is filosofie existentieel?
allesomvattendheid en hardnekkigheid v/d filosofische vraagstelling treft uiteindelijk ook de vraagsteller zelf
bv. welke verantwoording hebben wij hier en nu om aan filosofie te doen en niet te gaan betogen tegen onrecht?
radicale vraagstelling moet eigen wortels ook ondergraven (naders slechts goedkopie kritiek of makkelijke scepsis)
Waarom roept filosofie kritiek op?
+ wat zijn de voornaamste twee kritieken (opsomming)
universeel kritisch zijn en alles en iedereen ter verantwoording roepen
=> wederkritiek (wie wind zaait, zal storm oogsten)
=> monden zelf uit i/d filosofie
1) gebrek aan vooruitgang en consensus
2) nutteloosheid
Wat houdt de kritiek van gebrek aan vooruitgang en consensus van de filosofie in?
- eigenlijk irrelevant
- filosofie is persoonlijk proces/vooruitgang (savoir-vivre eerder dan gestage vooruitgang)
- focus op vooruitgang = risico v. pessimistische meta-houding dat men nooit aanbelandt waar men tracht te komen
- maar om dit te analyseren moet men gebruik maken v. aantal filosofische aannames
Wat houdt de kritiek van nutteloosheid v/d filosofie in?
- geen middel tot extern doel
- zou meteen hoger doel of maatschappelijk belang zelf bevragen => onmogelijk filosofie te instrumentaliseren om voor extern doel
- nuttigheid is criterium om middels/instrumenten te beoordelen >< filosofie: OZ welke zaken op zich waardevol zijn (en dat is op zich nuttig)
=> beide kritieken monden zelf uit i/d filosofie
Wat is wijsbegeerte?
- begeerte/verlangen naar wijsheid (niet kennis)
- wetenschap ook geïnteresseerd naar méér dan triviale kennis, naar feiten met grote voorspellende/verklarende kracht
- maar: wat waardevol doel is, bestaan van waarde of waarde zelf valt buiten wetenschappelijk domein
- radicaal verlangen om wijsheid te bezitten is noodzakelijk (want proces v. radicale vraagstelling is moeizaam)
Waarom is begeerte of het radicale verlangen om wijsheid te bezitten noodzakelijk?
- moeizaam proces v. radicale vraagstelling
- zelfs als je leeft zonder wijsgerige vragen te stellen, hanteer je wijsgerige vooronderstellingen
- geen domein waarin gedwongen om te filosoferen (>< bv. noodzaak om met recht bezig te zijn bij conflict)
Op welke voorwaarde is begeerte naar wijsheid perfect verzoenbaar met bezig v. wijsheid?
- bezit is rechtmatig
- doorheen of na wijsgerig proces
- verworven of ontvangen
Wat betekent stoïcijns en waarvan komt het woord?
= extreme gemoedsrust of onverstoorbaarheid
- volgens Grieken kenmerk v. ware filosoof
- inzicht bereikt in hoe/waarom v. alles en van daaruit de vrijheid om bij alles die gemoedsrust te bewaren
herkomst: stoa = filosofische school (vernoemd naar zuilengang in Athene)
- Seneca
- keizer Marcus Aurelius
- Epiktetos
Wat is filosofologie?
geleerde studie v/h wijsgerig denken v. anderen, dat zelf géén wijsgerig denken is
corpus v. aan wijsgerige teksten, termen, argumenten, ideeën, systemen…
Wat is de kritiek op filosofie als filosofologie en waarom dient deze ernstig genomen te worden, maar ook genuanceerd?
academische filosofie => geen aanraking meer met wezenlijke filosofie
kritiek = ernstig
- risico op eindeloze discussies over begrijpen v/e auteur en wie wie beïnvloed het
- filosofie wordt aangelegenheid v. connoisseurs, maar eigenlijke existentiële dimensie en maatschappelijke relevantie geraken ondergesneeuwd
nuance:
- confrontatie met filosofische traditie = beste manier om eigen ideeën radicaal in vraag te stellen
idealiter: zorgvuldig evenwicht tussen confrontatie met traditie en eigen kritisch denken (filosofie moet rol v. vroedvrouw spelen)
