DOKU VE İNFLAMASYON ONARIMI Flashcards
Onarım iki tip reaksiyonla gerçekleşir ???
1-Hasarlı dokunun rejenerasyonu
2- Bağ dokusunun depolanmasıyla nedbe OLUŞUMU
rejenerasyon ??
Bazı dokuların, hasarlı hücrelerinin yerine yenilerini koyarak tekrar normal duruma dönmesi
hasar sonrası geriye kalan (hasarsız) ve bölünme kapasitesi bozulmamış hücrelerin proliferasyonuyla
!!! Dokunun, kök hücreler kullanılarak yenilenmesiyle gerçekleşir’
nedbe(skar) ??
bağ dokusunun (fibröz dokunun) prolifere olup nedbe oluşturması ile olur
Hasarlı dokunun rejenerasyon yeteneği yoksa yada
Dokuyu destekleyen oluşumlar da ağır hasar görmüşse
Onarım fibrozisle olur
fibrözis ???
Fibrozis deyimi en çok; kronik inflamasyonun sonucu olarak akciğerlerde, böbreklerde, karaciğerde ve diğer organlarda ya da yaygın iskemik nekroz (infarktüs) sonrası kalp kasında aşırı kollajen depolanmasını tanımlamak için kullanılır
profilerasyon ??
Hücrelerin artması ya da bölünerek çoğalmasına proliferasyon denir.
Hasarlı doku kalıntıları (normal yapısını tekrar kazanmaya çalışan) prolifere olur
Dokuların Proliferatif Kapasitesi…
Labil (sürekli olarak bölünen) dokular:
Bu dokulardan sürekli olarak hücre kaybedilir ve kaybedilen hücreler, kök hücrelerin olgunlaşmasıyla ve olgun hücrelerin proliferasyonuyla yerine konur
Kemik iliğindeki hematopoetik hücreler ve derideki, ağız boşluğundaki, vagina ve serviksteki çok katlı yassı epitel, gastrointestinal kanalın, uterusun ve tubaların silendirik epiteli ve idrar yollarının transisyonel epiteli gibi dokuların hücreleri
Bu dokularda, kök hücre havuzu korunduğu sürece, zedelenme sonrası kolayca rejenerasyon gerçekleşir.
Stabil Dokular:
Bu dokuların hücreleri sessizdir ve normal durumda yalnızca minimal çoğalma aktivitesi gösterirler
Ancak hücreler, zedelenmeye veya doku kütlesi kaybına yanıt olarak çoğalabilmektedir.(SINIRLI)
Karaciğer, böbrek ve pankreas gibi çoğu solid organların parenkimi, bu hücrelerden
yapılıdır
Endotel hücreleri, fibroblastlar ve düz kas hücreleri de yine stabil hücrelerdir.
Karaciğer dokusu dışında, stabil dokuların zedelenme sonrası rejenerasyon yeteneği, sınırlıdır.
Kalıcı Dokular:
çoğalma yetenekleri olmayan hücrelerdir
Çoğu nöronlar ve kalp kası hücreleri, bu kategoridedir.
Kalıcı dokulardaki onarımda tipik olarak, nedbeleşme hakimdir.
Kök Hücreler
Embriyoner kök hücreler :
Erişkin kök hücreleri( doku kök hücreleri), embriyoner kök hücrelere kıyasla daha fazla farklılaşmışlardır; bir organdaki veya dokudaki farklılaşmış hücreler arasında yer alır.
Embriyoner kök hücreler uygun koşullarda, her üç germ hücre tabakasının özelleşmiş hücrelerini (nöronları, kalp kası hücrelerini, karaciğer hücrelerini ve pankreastaki adacık hücrelerini) oluşturabilir. (PLURİPOTENT)
Erişkin kök hücreleri:
Kendi kendini yenileme kapasitesi, bu kök hücrelerde de vardır ama söz konusu özellik, embriyoner kök hücrelerdekinden çok daha sınırlıdır.(unipotent)
hemen hemen hiç farklılaşmamış olan kök hücrelerdir.
Embriyoner kök hücrelerin normal fonksiyonu vücuttaki tüm hücre tiplerini oluşturabilmesidir, oysa erişkin kök hücreleri yalnızca doku homeostazında rol alır
Doku onarımında rol oynayan büyüme faktörleri…?
Doku onarımında rol oynayan büyüme faktörlerinin birçoğu, inflamasyonda ve hasar bölgesinde aktive olan makrofajlar ve lenfositler tarafından üretilir
Diğer büyüme faktörleri ise hücre zedelenmesine yanıt olarak, parenkim hücreleri veya stroma (bağ dokusu) hücreleri tarafından üretilir
Ekstrasellüler Matriksin (ESM) Doku Onarımındaki Rolü..?
ESM hücreyi kuşatan bir ağ meydana getirerek herhangi bir dokunun önemli bir bölümünü oluşturan, çeşitli proteinlerin yer aldığı bir komplekstir.
ESM sekestrasyon yoluyla su tutarak yumuşak dokular için gerekli turgoru, mineralleri tutarak kemik dokusunun sertliğini sağlar.
Ayrıca; hücre adezyonu ve göçü için substrat sağlayarak ve büyüme faktörleri için bir depo hizmeti görerek, içerisinde yer alan hücrelerin proliferasyonunu, hareketini ve farklılaşmasını düzenler.
Ekstrasellüler Matriks ??
ESM, interstisyel matriks ve bazal membran olarak temel iki şekildedir
1-İnterstisyel matriks: Bağ dokusu hücrelerinin aralarındaki boşluklarda ve epitelle, destekleyici damar ve düz kas oluşumları arasında yer alır.
Fibroblastlar gibi mezenkim hücreleri tarafından sentez edilir
İntersitisyel matriks,üç-boyutlu, amorf bir jel oluşturma eğilimindedir.
Matriksi oluşturan başlıca yapı taşları: Kollajenler ile fibronektin, elastin, proteoglikanlar, hiyaluronat dır
2- Bazal membran:
Epitelin altında yer alan bazal membran, üstteki epitel ve alttaki mezenkim hücreleri tarafından sentez edilir
Bazal membranın önde gelen yapı taşları: amorf kollajen IV ve laminin dir
Ekstrasellüler Matriksin Fonksiyonları ??
Hücrenin tutunması ve göç etmesi için mekanik destelek sağlamak
Hücre proliferasyonunun denetlenmesi (büyüme faktörlerini yani proteoglikanı barındırarak)
!!!! Rejenerasyon yeteneğinin labil ve stabil hücrelerde mevcut olmasına rağmen ESM’in bozulması, doku rejenerasyonunun başarısız kalmasıyla sonuçlanır ve nedbe oluşumuyla onarım gerçekleşir
nedbe oluşumu…?
Doku zedelenmesi şiddetli veya kronikse
Parenkim , epitel hücreleri ve bağ dokusunda hasar varsa
Bölünme yeteneği olmayan hücreler zedelenmişe
Bu koşullar altında ki onarım: rejenere olmayan hücrelerin yerini bağ dokusunun alması sonucu nedbeleşme gelişir
Nedbe Oluşumunun Aşamaları ???
Onarım, zedelenmeyi izleyen 24 saat içerisinde, fibroblast- ların zedelenme yerine göç etmesi, fibroblast ve endotel hücrelerinin proliferasyonu ile başlar.
Üçüncü-beşinci güne gelindiğinde, iyileşme sürecinin ka rakteristiği olan, granülasyon dokusu belirir.
(Granülasyon dokusu: inflamatuar hücrelerle karışmış, ince-duvarlı, yeni kapiller damarlarla (anjiyogenez) karakterizedir)
Granülasyon dokusunda gittikçe daha fazla sayıda fibroblast birikir ve bu hücrelerden salgılanan kollajen, sonunda nedbe oluşumuna yol açar
