Deel 5 Flashcards
ethinylestradiol
synthetische oestrogenen
HRT bij primair hypogonadisme, primair ovarieel falen, behandeling menopauzale symptompen
anticonceptie
mestranol
synthetische oestrogenen
HRT bij primair hypogonadisme, primair ovarieel falen, behandeling menopauzale symptompen
anticonceptie
tamoxifen
SERM
competitieve antagonist oestrogeen R borstweefsel
partiele agonist oestrogeen R endometrium (kans op endometriumcarcinoom verhoogt)
agonist oestrogeenreceptor bot (en lever)
( + voor osteoporose)
oestrogeenafh borstkanker
toremifen
SERM
competitieve antagonist oestrogeen R borstweefsel
partiele agonist oestrogeen R endometrium (kans op endometriumcarcinoom verhoogt)
agonist oestrogeenreceptor bot (en lever) (+ voor osteoporose)
oestrogeenafh borstkanker
raloxifen
SERM
competitieve antagonist oestrogeen R borstweefsel
competitieve antagonist oestrogeen R endometrium
agonist oestrogeenreceptor bot (en lever) (+ voor osteoporose)
oestrogeenafh borstkanker
preventie en behandeling van osteoporese bij postmenopauzale vrouwen)
clomifeen
SERM
competitieve antagonist oestrogeen R in hypofyse/hypothalamus
oestrogeenafh borstkanker
infertiliteit door anovulatie
getimede ovulatie bij kunstmatige inseminatie
hydroxyprogesteron
progesteronderivaten
HRT in combinatie met oestrogeen tegen endometriale hyperplasie/carcinoom
anticonceptie (alleen of in combo met E)
endometriose
hormoonafh endometrium- of prostaatcarcinoom
medroxyprogesteron
progesteronderivaten
HRT in combinatie met oestrogeen tegen endometriale hyperplasie/carcinoom
anticonceptie (alleen of in combo met E)
endometriose
hormoonafh endometrium- of prostaatcarcinoom
norethisteron
testeronderivaten
HRT in combinatie met oestrogeen tegen endometriale hyperplasie/carcinoom
anticonceptie (alleen of in combo met E)
endometriose
hormoonafh endometrium- of prostaatcarcinoom
norgestrel
testosteronderivaten
HRT in combinatie met oestrogeen tegen endometriale hyperplasie/carcinoom
anticonceptie (alleen of in combo met E)
endometriose
hormoonafh endometrium- of prostaatcarcinoom
desogestrel
testosteronderivaten
HRT in combinatie met oestrogeen tegen endometriale hyperplasie/carcinoom
anticonceptie (alleen of in combo met E)
endometriose
hormoonafh endometrium- of prostaatcarcinoom
mifepristone
anti-progestagenen
partiele agonist progesteronR: sensitiseert uterus voor actie PG
indicaties: + PG analoog: medische abortus, arbeidsinductie bij foetusdoor in utero
testosteron
androgenen
HRT bij mannelijk hypogonadisme
impotentie door androgeen tekort
anabolica
nandrolon
anabolica
bij jeuk chronische galwegobstructie bij sommige aplastische anemieën bij negatieve stikstofbalans bij sommige hormoonafh borstkankers doping
stanazolol
anabolica
bij jeuk chronische galwegobstructie bij sommige aplastische anemieën bij negatieve stikstofbalans bij sommige hormoonafh borstkankers doping
clenbuterol
anabolica
bij jeuk chronische galwegobstructie bij sommige aplastische anemieën bij negatieve stikstofbalans bij sommige hormoonafh borstkankers doping
tetrahydrogestrinon (THG)
anabolica
bij jeuk chronische galwegobstructie bij sommige aplastische anemieën bij negatieve stikstofbalans bij sommige hormoonafh borstkankers doping
flutamide
niet steroïdaal anti-androgeen
bij prostaatcarcinoom
cyproteron
progesteron derivaat met partieel agonistische activiteit op androgeen receptor
bij pubertas praecox
bij hyperandrogenisme, acne bij vrouwen
bij hyperseksualiteit
gonadoreline
GnRH agonisten
bij infertiliteit
- pulsatiel indien door anovulatie, oligospermie door hypothalamusinsufficiëntie
- continu voor toediening van gonadotropines
bij gonadale suppressie (continu)
- hormoonafh prostaat en borstkanker
-endometriose
Potentie als anticonceptiva (continu)
busereline
GnRH agonisten
bij infertiliteit
- pulsatiel indien door anovulatie, oligospermie door hypothalamusinsufficiëntie
- continu voor toediening van gonadotropines
bij gonadale suppressie (continu)
- hormoonafh prostaat en borstkanker
-endometriose
Potentie als anticonceptiva (continu)
Gosereline
GnRH agonisten
bij infertiliteit
- pulsatiel indien door anovulatie, oligospermie door hypothalamusinsufficiëntie
- continu voor toediening van gonadotropines
gonadale suppressie (continu)
- hormoonafh prostaat en borstkanker
-endometriose
Potentie als anticonceptiva (continu)
cetrorelix
GnRH antagonist
bij infertiliteit voor toediening gonadotropines
gonadale suppressie bij hormoonafh prostaat en borstkanker en bij endometriose
potentie als anticonceptiva
danazol
progesteron analoog: GnRH daalt
bij endometriose, borstdysplasie en angio-oedeem
LH
gonadotropine
bij infertiliteit door hypofysaire hypofuncite
inductie meervoudige ovulatie (ivf, eerst GnRH continu)
FSH
gonadotropine
bij infertiliteit door hypofysaire hypofuncite
inductie meervoudige ovulatie (ivf, eerst GnRH continu)
follitropine
gonadotropine analoog
gonadotropine
bij infertiliteit door hypofysaire hypofuncite
inductie meervoudige ovulatie (ivf, eerst GnRH continu)
hCG
gonadotropine en analogen
inductie puberteit en cryptorchidie
papaverine
GM bij erectiedysfunctie
intracavernaal
eventueel + andere vasodilatator
alprostadil
GM bij erectiedysfunctie
intracavernaal
eventueel + andere vasodilatator
sildenafil
GM bij erectiedysfunctie
oraal
bij erectiestoornissen (seksuele opwinding nodig) arteriële pulmonale hypertesie
apomorfine
GM bij erectiedysfunctie
sublinguaal
Acetylsalicylzuur
NSAID
salicylaten
anti-pyretisch en analgetisch: 325-650 mg om de 4h
anti inflammatoir: 4-6 g per dag (veel nevenw)
secundair profylaxe van thromboembolische aandoeningen
lokaal:
keratolytisch effecten bij wratten
sulfasalazine
NSAID
salicylaten
Combinatie van 5 amino salicylzuur en sulfapyridine. Wordt gesplitst in de colon.
bij inflammatoir darmlijden
bij reumatoïde artritis
paracetamol
NSAID
para-aminofenol of aniline derivaten
fenacetine
NSAID
para aminofenol of aniline derivaten
indometacine
NSAID
arylazijnzuurderivaten
bij ankyloserende spondylitis (Morbus Bechterew)
bij sluiten van de ductus arteriosus bij de neonaat
bij jicht en pseudojicht
koortsremming bij morbus Hodgkin
aceclofenac
NSAID
arylazijnzuurderivaten
diclofenac
NSAID
arylazijnzuurderivaten
ketorolac
NSAID
arylazijnzuurderivaten
ibuprofen
NSAID
arylpropionzuurderivaten
naproxen
NSAID
arylpropionzuurderivaten
(dex)ketoprofen
NSAID
arylpropionzuurderivaten
flurbiprofen
NSAID
arylpropionzuurderivaten
mefenaminezuur
NSAID
fenamaten of N-fenylanthranylzuurderivaten
meclofenaminezuur
NSAID
fenamaten of N-fenylanthranylzuurderivaten
metamizol
NSAID
pyrazolon derivaten
een niet opioid analgeticum en anti-pyreticum
werking wss reming van PG-synthese in zowel perifeer als centraal ZS
risico op agranulocytose
bij multimodale pijntherapie bij patiënten met een relatieve of absolute CI voor NSAIDs
kan ook bij viscerale pijn en koliekpijn omwille van relaxerende werking op gladde spiercellen
fenylbutazone
NSAID
pyrazolon derivaten
enkel magsitraal wegens beenmergtoxiciteit
pas in tweede lijn als andere NSAIDs falen
nut in behandeling van spondylarthropatieën, in het bijzonder ankyloserende spondylitis (Morbus Bechterew)
piroxicam
NSAID
oxicam
tenoxicam
NSAID
oxicam
celecoxib
NSAID
cox-2 selectief
bij patiënten met een voorgeschiedenis van maag-darm ulcera of GI-bloedingen en bij oudere patiënten (>65j) die meer risico lopen op ernstige NSAID gerelateerde bijwerkingen
etoricoxib
NSAID
cox-2-selectief
bij patiënten met een voorgeschiedenis van maag-darm ulcera of GI-bloedingen en bij oudere patiënten (>65j) die meer risico lopen op ernstige NSAID gerelateerde bijwerkingen
parecoxib
NSAID
cox-2-selectief
bij patiënten met een voorgeschiedenis van maag-darm ulcera of GI-bloedingen en bij oudere patiënten (>65j) die meer risico lopen op ernstige NSAID gerelateerde bijwerkingen
nabumeton
NSAID
arylpropionzuurderivaat
prodrug van naproxen
hydrocortison (= cortisol)
endogeen glucocorticoïden
prednisolon
glucocorticoïden
anti-inflammatoire/immuunsuppresieve behandeling
neoplastische aandoeningen
substitutietherapie bij bijnierschorsinsufficiëntie
gunstig effect op longrijping bij de foetus
triamcinolon
glucocorticoïden
anti-inflammatoire/immuunsuppresieve behandeling
neoplastische aandoeningen
substitutietherapie bij bijnierschorsinsufficiëntie
gunstig effect op longrijping bij de foetus
betamethason
glucocorticoïden
anti-inflammatoire/immuunsuppresieve behandeling
neoplastische aandoeningen
substitutietherapie bij bijnierschorsinsufficiëntie
gunstig effect op longrijping bij de foetus
dexamethason
glucocorticoïden
anti-inflammatoire/immuunsuppresieve behandeling
neoplastische aandoeningen
substitutietherapie bij bijnierschorsinsufficiëntie
gunstig effect op longrijping bij de foetus
9alfa-fluorocortisol
mineralocorticoïden
aldosteron
mineralocorticoïden
Methotrexaat
DMARDs: de gouden standaard
Foliumzuurantagonist met cytotoxische en immunosuppresieve werking
Behoort tot de eerste keuze p.o. preparaten
bij reuma
bij kanker
sulfasalazine
DMARDs
behoort tot eerste keuze preparaten (bij RA en inflammatoir darmlijden)
Het is een combi van een sulfonamide (sulfapyridine) en 5-aminosalicylaat
bij reuma
(hydroxy) chloroquine
DMARDs
preventie en behandeling van malaria
anti-inflammatoire werking komen pas maanden na de start tot stand
QT verlenging
bij reuma
Leflunomide
DMARDs
inhibeert geactiveerde T-cellen
bij reuma
infliximab
TNF-alfa antistoffen (chimeer)
biotechnologische DMARDs
bij reuma
adalimumab
TNF-alfa antistoffen (volledig humaan)
biotechnologische DMARDs
bij reuma
etanercept
TNF-receptor analoog (recombinant humaan eiwit)
biotechnologische DMARDs
bij reuma
anakinra
IL1-receptor antagonist (recombinant)
biotechnologische DMARDs
bij reuma
ciclosporine
immunosuppressiva
inhibitie van transcriptie van het IL2gen, leidt tot minder IL2 en minder Th-cel activatie.
P-gp inhibitor
bij orgaan- en beenmergtransplantaties (eventueel + GC of + cytotoxisch GM of + anti-lymfocyten-Ig)
bij reuma
Tacrolimus
immunosuppressiva
macrolide AB
bij orgaan- en beenmergtransplantaties (eventueel + GC of + cytotoxisch GM of + anti-lymfocyten-Ig). Vooral curatief
sirolimus
immunosuppressiva
macrolide AB
werkt in op de voortgang in celcyclus van G1 naar S fase
bij reuma
everolimus
immunosuppressiva
bij reuma
temsirolimus
immunosuppressiva
bij reuma
azathioprine
immunosuppressiva
interfereert met purinesynthese
cytotoxisch
relatief selectief op B- en T-celproliferatie omdat deze cellen teren op de novo purine synthese
controleren van orgaan rejectie
bij reuma
mofetilmycofenolaat
immunosuppressiva
cytotoxisch middel
tegen inosine-monofosfaat dehydrogenase en purinesynthese
tegen clonale proliferatie van zowel B als T cellen
bij reuma
Basiliximab
immunosuppressiva
monoclonaal antistof tegen alfa keten van IL2-R thv Th-cellen
tegen hypersensitiviteitsreacties
+ andere immunosuppresiva tegen acute rejectie
daclizumab
immunosuppressiva
monoclonaal antilichaam tegen IL2
tegen hypersensitiviteitsreacties
+ andere immunosuppresiva tegen acute rejectie
rituximab
anti CD20 monoclonaal antistof
alternatieve therapieën bij reuma
bij non Hodgkin lymphoma
abatacept
immunosuppresivum dat T-cel activatie verhindert
alternatieve therapieën bij reuma
cyclofosfamide
cytotoxisch middel
meest krachtig immunosuppresivum
tegen clonale profileratie van zowel B als T cellen
indicatie: inductie ‘schijn’-tolerantie en autoimmuunziektes
efalizumab
gehumaniseerd mAb
tegen CD11a, dus tegen T-cel activatie en infiltratie
tegen psoriasis
penicillamine
DMARD
bij reuma
organische goudverbindingen
goudzouten
DMARD
bij reuma
trastuzumab
antilichaam tegen ERBB2 (HER2)
bij borstkanker
natalizumab
antilichaam tegen anti-alfa4-integrin
tegen MS (tegen de migratie van leukocyten)
bevacizumab
antilichaam tegen VEGF
bij kanker
panitumumab
antilichaam tegen EGFR
bij colorectale kanker
ergotamine
specifieke anti-migraine GM
moederkoornalkaloïden
WM: aanhoudende craniale vasoconstrictie met weinig hoofdpijn recidief
Gebruik: bij onvoldoende efficiciteit van zuivere analgetica, NSAIDs en triptanen (in stap 3)
dihydroergotamine
specifieke anti-migraine GM
moederkoornalkaloïden
WM: aanhoudende craniale vasoconstrictie met weinig hoofdpijn recidief
Gebruik: bij onvoldoende efficiciteit van zuivere analgetica, NSAIDs en triptanen
sumatriptan
specifieke anti-migraine GM analogen van serotonine (triptanen) selectieve 5HT1B/1D-R-agonisten 5HT1F agonisme Gebruik: bij onvoldoende werkzaamheid van stap 1 medicatie en/of frequentie, ernstige aanvallen
methysergide
5HT2-R-antagonist
profylaxis migraine
flunarizine
Ca-antagonist
profylaxis migraine
Colchicine
bij jicht (acute aanval en profylaxis) berust op binding met tubuline resulterend in inhibitie van de polymerisatie tot microtubuli, daardoor inhibitie van leukocytenmigratie en fagocytose door inhibitoren
allopurinol
uricostatica
alloxanthine, metaboliet van allopuinol: niet competitieve inhibitor van xanthine oxidase. Vermindert de synthese van urinezuur
chronische, profylactische behandeling van jicht (niet bij acute aanval)
bij hyperuricemie tgv hematologische aandoeningen of tgv chemotherapie