Blóðþurrðarsjúkdómar í hjarta

Question 1

Hver er algengasta dánarorsök á Íslandi?

Answer 1

Hjarta- og æðasjúkdómar.
- dauðsföllum af völdum kransæðastíflu hefur fækkað um 80%

Question 2

Hverjir eru áhættuþættir fyrir blóðþurrðarsjúkdómi í hjarta?

a) fastir þættir, sem ekki er hægt að breyta?
b) þættir sem hægt er að breyta ?
c) aðrir þættir?

Answer 2

a) aldur, kyn, fjölskyldusaga, þjóðerni, staðfestur æðasjúkdómur

b) reykingar, blóðþrýstingur, kólesteról og kyrrseta

c) sykursýki, offita, homocysteine, þjóðfélagsstétt, sálfélagslegt umhverfi, type A personality, utanaðkomandi estrógen, alkóhól, aðrar læknisfræðilegar aðstæður og sýking.

Question 3

Hvað er Atherosclerosis (æðakölkun)?

Answer 3

Með æðakölkun er átt við þrengingar á æðum vegna kólesteróls- og fitusöfnunar innan á æðaveggjum, sem með tímanum myndar kalklíkar skellur inni í æðunum.
Þetta veldur því að æðarnar bæði þrengjast, stífna og missa teygjanleika sinn.

Question 4

Hverjir eru áhættuþættir fyrir atherosclerosis (æðakölkun)?

Answer 4

reykingar, háþrýstingur, há blóðfita, sykursýki

Question 5

Hver er munurinn á ,,stable plaque’’ og ,,unstable plaque’’ ?

Answer 5

Stable: þykkt trefjahylki, minna lípíð, færri bólgufrumur, minni tilhneiging til að rifna

Unstable: þunnt trefjahylki, meira lípíð, fleiri bólgufrumur, hættara við að rifna

Question 6

Hvað er Ischemia?

Answer 6

Blóðþurrð
- skortur á blóðflæði leiðir til: hypoxiu, skert brottnám úrgangsefna sem því safnast fyrir

Question 7

Hvað er Infarct / drep?

Answer 7

það felur í sér óafturkræfa frumuskemmd, þ.e frumudauða og örvefsmyndun

Question 8

í hvað flokkast blóðþurrðarsjúkdómar (ischaemic heart disease (IHD))?

Answer 8

1. Stabílann kransæðasjúkdóma (angina pectoris)
2. Óstabílann kransæðasjúkdóm (óstabíl angina, NON-stemi og Stemi)

Question 8

í hvað flokkast blóðþurrðarsjúkdómar (ischaemic heart disease (IHD))?

Answer 8

1. Stabílann kransæðasjúkdóma (angina pectoris)
2. Óstabílann kransæðasjúkdóm (óstabíl angina, NON-stemi og Stemi)

Question 9

Hvað er stabíll kransæðasjúkdómur (angina pectoris)?

Answer 9

Ef það hafa orðið hægfara þreningar á æðunum en er samt áfram blóðflæði til staðar

Question 10

Hvað er óstabíll kransæðasjúkdómur?

Answer 10

Ef það verður skyndileg skerðing á blóðflæðinu. það getur bæði verið hratt versnandi þrenging en áfram opin ææð og það er þá óstabíl angina eða non-stemi.
- flokkast í óstabíla anginu, non-stemi og stemi

Question 11

Hvað er Hjartaöng (stable angina pectoris)?

Answer 11

Stafar oftast af þrengslum í kransæðum vegna atherosclerosu (æðakölkun).
Magn blóðþurrðar (ischemiu) stjórnast af jafnvæginu milli framboðs (á súrefni) og eftirspurnar (súrefnisþörf vefjanna - áreynsla)

Question 12

Rof í æðaskellu (plaque rupture) og bráð segamyndun (thrombosa) gegnir miklivægu hlutverki við…. ?

Answer 12

• Akút infarct
• Óstabíla angina

þetta saman = Acute coronary syndrome (ACS)

Question 13

Hver eru orsök Angina Pectoris (hjartaöng)?

Answer 13

• ójafnvægi milli framboðs á súrefni til hjartavöðva og eftirspurn hjartavöðvans eftir súrefni
• stafar oftast af þrengslum í kransæðum
• sjaldgæfara fyrirbæri er svokölluð spasmaangina.

Question 14

Hvað er spasmangina?

Answer 14

þegar æðarnar herpast saman afvþí það eru vöðvar í slagæðunum, getur gengið til baka

Question 15

Hver er meðferðin við Angina pectoris (hjartaöng)?

Answer 15

• leita að útleysandi þáttum: lokusjúkdómar, hypoxia, blóðleysi, hypotension, hypertension, tacchycardia
• Meðhöndla áhættuþætti (kólesteról, BÞ, DM)
• Magnyl
• Statín
• Anginalyf (nítröt, beta blokkar, calcium blokkar)
• PCI (kransæðavíkkun)
• CABG (kransæðahjáveituaðgerð)
• Áreynslupróf eða CT stundum gagnleg við uppvinnslu

Question 16

Hver eru einkenni Angina pectoris (hjartaöng)?

Answer 16

• Brjóstverkur við áreynslu / andlega spennu
• Líður hjá við hvíld eða nitroglyserín

Question 17

Hvernig er Angina pectoris (hjartaöng) greint?

Answer 17

• Sjúkrasaga - lykilatriði
• Skoðun - merki um áhættuþætti, getur verið eðlileg
• EKG
• þolpróf
• kransæðaþrenging (coronary angiography)

Question 18

Hvernig er kransæðaþræðing?

Answer 18

Förum yfirleitt frá úlnliðsslagæð (hægt að fara líka um nára en verra fyrir sjúkl, þarf að vera lengur rúmliggjandi), förum með grannan legg eftir handlegg og setjum skuggaefni í æðina og tökum myndir

Question 19

Óstabíll kransæðasjúkdómur skiptist í ?

Answer 19

1. Án ST hækkunar (annaðhvort óstabíl angina eða non-stemi)
2. Með ST hækkunum (stemi, ST hækkun á EKG og troponin hækkað), lokun á æð

Question 20

Hvað er Acute coronary syndrome (Brátt kransæðaheilkenni) ?

Answer 20

• undirliggjandi orsök er ,,plaque rupture’’ sem veldur því að blóðflögur ræsast og setjast á svæðið
• í kjölfarið fer storkuferlið af stað
• Thrombus / segi myndast og skyndileg minnkun verður á blóðflæði til hjartavöðva

Question 21

Hver er klínísk skilgreining á óstabílli anginu?

Answer 21

Klínísk skilgreining er anginaverkur sem breytir um mynstur. T.d angina sem kemur oftar, við minni áreynslu eða jafnvel í hvíld. Ný angina er því samkvæmt skilgreiningu óstabíl angina

Question 22

Hvert er aðaleinkenni ástandsins Acute coronary syndrome (ACS)?

Answer 22

Brjóstverkur.
Við óstabíla anginu er verkur oftast að koma og fara. Ef um hjartavöðvaskemmd er að ræða, sérstaklega við STEMI, er verkur oft stöðugur, þá er mikilvægt að bregðast strax við.

Question 23

Meðferð óstabílla anginu og non-stemi

Answer 23

• Verkjameðferð: ef mettun er lág þá súrefni, morfín, nítröt
• Meðferð sem dregur úr blóðþurrð (ischemia): sem eru þá betablokkarar, nítröt, calsium blokkar, PCI, CABG
• Meðferð til að losa sega: Lyf; Aspirin, Clopidogrel (eða prasugrel/Ticagrelor), Fondaparinux (eða LMWH t.d Klexan) og PCI, CABG

Question 24

Non-Stemi meðferð

Answer 24

Meðferð beinist að því að draga úr hjartavöðvaskemmd og bæta horfur og draga úr einkennum.
Flestar rannsóknir benta til þess að best sé að gera kransæðaþræðingu og víkkun sem fyrst í ferlinu (stundum akút ef viðvarandi verkur og ST lækkanir).
Sjúkrahúslega er oft stutt og því þarf að taka á áhættuþáttum svo sem andlegum og félagslegum þáttum.

Question 25

Hvað er STEMI - ACS með ST-hækkun ?

Answer 25

Í langflestum tilvikum er um að ræða total lokun á stórri kransæð vegna segamyndunar í kjölfar plaque rupture.
Verkur er oftast viðvarandi í nokkrar klst eða þangað til æðin opnast/er opnuð.
Hjartavöðvaskemmd getur orðið veruleg ef ekki tekst að enduropna æðina fljótlega.
Hröð greining og meðferð er lykilatriði
- lífshættulegt ástand
- Minute is muscle !

Question 26

Hvað þarf að hafa í huga og hvað þurfa heilbrigðisstarfsmenn að huga að við STEMI?

Answer 26

Mennta almenning - hringja á sjúkrabíl við slæmum brjóstverk!
Fyrstu viðbrögð heilbrigðiskerfis skipta máli:
- Monitor (vegna hættu á VT/VF)
- Æðaleggur (iv)
- Koma sjúklingi sem fyrst í PCI / hjartaþræðinug, útkall teymis
- Flytja sjúklinga beint að heiman í hjartaþræðingu eftir greiningu í sjúkrabíl
- Hafa samband við vakthafandi hjartalækni
- GREINING Á AÐ FARA FRAM Á 10 MÍN

Question 27

Hver er meðferð við STEMI?

Answer 27

• Draga úr verk og kvíða; morfín, benzodiazepine
• Súrefni ef mettun undir 92%
• Draga úr blóðþurrð (nítröt)
• Aspirin, clopidogrel eða ticagrelor, heparin
• Beta blokkar ef bþ og hjartasláttarhraði leyfa
• hefja aðgerðir sem stuðla að reperfusion (PCI - ef nálægt þræðingarstofu og Segaleysandi meðferð - ef fjarri þræðingarstofu / landsbyggð)

Question 28

Hverjir eru fylgikvillar STEMI?

Answer 28

• Hjartsláttartruflanir: AF, VT, VF - getur leitt til skyndidauða
• Hjartabilun
• Rof á hjartaöðva: VSD, Free wall rupture
• Rof á papillar vöðva: Mítralleki
• Pericarditis (getur komið talsvert seinna)
• Mikilvæg að flgjast með stungustað eftir þræðingu