Athrú Aeráid Flashcards

1
Q

Cad é athrú aeráid?

A

Athrú ar an aimsir i gceantar thar thréimhse fhada ama

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Cad é aimsir?

A

Na dálaí atmaisféaracha i gceantar i dtréimhse ghearr ama - athraíonn siad ó lá go lá

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Cad é aeráid?

A

An aimsir i gceantar ar feadh tréimhse fada ama (35 bliain)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Cad é an atmaisféar + a feidhm?

A

Sraitheanna gáis atá timpeall an domhain + Cosain sinn ó ghathanna marfacha na gréine

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Cad é gáis cheaptha teasa + 3 sampla?

A

Gáis a ghaisteann fuinneamh teasa a thugann an ghrian amach sa spás + meatán, dé-ocsaíd charbóin, ocsaíd nítriúil

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Mínigh an éifeacht gáis cheaptha teasa?

A

Gaisteann an t-atmaisféar an teas ón ngrian, coinníonn sé an teas isteach. Gaistí gáis cheaptha teasa níos mó teasa ná mar is gnách

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Cad é ciseal osóin?

A

Cuid den atmaisféar a chosnaíonn an Domhan trí níos mó de radaíocht dhochrach na Gréine a ionsú. Déantar as ósóin (O3)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Déan cur síos ar chlorofluorocarbons (CFCs)?

A

Déanta as carbón, clóirín agus fluairín. Baineadh úsáid astu i gcuisneoirí/cannaí aersol. Damáiste déanta do chiseal ózóin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

2 athrú aeraid a tharlaíonn go nádúrtha?

A
  1. Aois oighear
  2. Gníomhaíocht bolcáin
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Mínigh an aois oighear + a cúis?

A

Tréimhse teochta fuar ina gclúdaíonn oighearchlúideacha codanna móra den Domhan + Athruithe beaga i bhfithis an Domhain

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Torthaí de aois oighear?

A

Faigheann athrú ar an domhan fuinnimh gréine

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Déan cur síos ar gníomhaíocht bolcáin?

A

Brúchtaí as a dtagann méideanna móra deannaigh agus gáis dé-ocsaíde sulfair á scaoileadh isteach san atmaisféar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

3 ghás cheaptha teasa a scaoiltear trí ghníomhaíocht an duine?

A
  1. Carbóin de-ocsáid (CO2)
  2. Meatán (methane CH4)
  3. Ocsáid nítriúil (N20)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

3 foinse de carbóin de-ocsáid?

A
  1. Breoslaí iontaise a dhó
  2. Táirgeadh stroighne
  3. Riospráid
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

3 foinse de meatán (CH4)?

A
  1. Mianadóireacht guail
  2. Láithreáin líonadh talún
  3. Gás ó bheostoc
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

2 foinse de ocsaíd nitriúil (N20)?

A
  1. Deo breosla iontaise
  2. Leasacháin (fertilisers)
17
Q

Cad is téamh domhanda ann?

A

Méadú luathaithe ar theocht an Domhain mar gheall ar leibhéal méadaitheach gás ceaptha teasa

18
Q

Mínigh breosla iontaise + 2 sampla

A

Substaintí a cruthaíodh thar na milliúin bliain ó iarsmaí plandaí agus ainmhithe + ola, gual

19
Q

6 eifeachtaí de teamh domhanda?

A
  1. Triomach/tonnta teasa
  2. Stoirmeacha níos foréigneacha
  3. Ardú leibhéal na farraige
  4. Téamh na n-aigéan
  5. Aigéadú aigéin
  6. Caipíní oighir a leá
20
Q

2 iarmhairtí de triomach/tonnta teasa?

A
  1. Tine
  2. Stróc teasa
21
Q

2 iarmhairtí de stoirmeacha níos foréigneacha?

A
  1. Tuilte
  2. Scriosadh gnáthóg
22
Q

2 iarmhairtí de léibhéal farraige níos airde?

A
  1. Creimeadh
  2. Tuilte
23
Q

2 iarmhairtí de téamh aigéin?

A
  1. Tuaradh coiréil
  2. Talamh pórúcháin a chailleadh
24
Q

2 iarmhairt de aigéadú na haigéin?

A
  1. Sliogáin thuaslagtha
  2. Níos lú bia/slabhra bia suaite
25
Q

2 iarmhairtí de leá na gcaipíní oighir polacha?

A
  1. Ardú leibhéal na farraige
  2. Aimsir/athrú aeráide
26
Q

4 éifeacht a d’fheadfadh i bheith in Éireann?

A
  1. Tuilleadh báistí/níos mó tuilte
  2. Samhraí níos teo / níos tirime
  3. Neamhábaltacht i leith feirmeoireachta
  4. Stoirmeacha go minic
27
Q

Píosa fianaise amháin chun atmaisféar a athrú + a mhíniú?

A

Sonraí lárnacha oighir - boilgeoga aeir gafa taobh istigh de bhileoga oighearshrutha/oighir, ina bhfuil sonraí faoin atmaisféar ón uair a bhíonn siad gafa

28
Q

Mínigh an ‘United Nations Framework Conventions on Climate Change (UNFCCC)’?

A

Conradh idirnáisiúnta ina measann na Ballstáit cad ba cheart a dhéanamh chun an t-athrú aeráide a theorannú

29
Q

Cad é an ‘Kyoto Protocol’?

A

Comhaontú idirnáisiúnta chun emmisions gás ceaptha teasa a laghdú

30
Q

Cad é ‘Comhaontú Pháras’?

A

Comhdháil na Náisiún Aontaithe maidir leis an athrú aeráide a bhí ar siúl i bPáras in 2015

31
Q

3 chuid de ‘Chomhaontú Pháras’?

A
  1. Stop a dhó breoslaí iontaise faoi 2100
  2. Emmisions carbóin glan nialasach
  3. Cuideoidh náisiúin shaibhre le cinn níos boichte le héagothromaíochtaí a laghdú
32
Q

4 rudaí a bhfuil muid abalta a dhéanann chun athrú aeráide?

A
  1. Siúl/rothaíocht in ionad tiomáint
  2. Cas síos téamh ag 1 céim
  3. Úsáid bolgán coigilte fuinnimh
  4. Níos lú ama san uisce